Өндөр настангуудад түгээмэл тохиолддог насжилтаас үүдэх өвчлөлүүдийн нэг нь үе мөчний зөөлөн эдийн элэгдэлээс үүдэлтэй хөдөлгөөний дутагдал билээ. Ийм тохиолдолд өндөр хөгжилтэй орнуудад хиймэл үе мөч (протези) суулгах мэс засал хийгдэж байна. Тухайлбал АНУ-д гэхэд л жил бүр 1 сая гаруй өндөр настан өвдөг болон сүүжний үе мөчний протези суулгуулдаг байна. Тэдгээр суулгацуудын дийлэнх нь сүүлийн жилүүдэд бүтээгдсэн боловч 17 орчим хувь нь харьцангуй олон жилийн өмнө суулгагдсан байдаг ажээ.
Тэгвэл эрт үеийн суулгацууд яснаас хөндийрөн суларсанаас өвдөлт үүсгэж өвчтөнг хүнд зовиурт оруулах тохиолдол цөөнгүй гардаг байна. Эдгээр хүндрэлээс зайлсхийхэд туслах суулгацын бүрхүүлийн материалыг MIT их сургуулийн эрдэмтэд бүтээжээ. Бүрхүүл материал нь суулгацыг сулрах эрсдэлээс сэргийлж урт удаан хугацаанд ашиглах боломжийг бүрдүүлдэг байна.
Сүүжний хиймэл үе мөч нь гол дээр суурилсан бөмбөлөгөөс бүрдэж аарцаг болон дунд чөмөгний ясыг хооронд нь холбодог. Бөмбөлөг нь сүүжний ясанд суулгасан хуванцар хүрээн дотор чөлөөтэй эргэлдэх боломжтой байдлаар холбогдоно. Хиймэл өвдөгний үе мөч ч бас үүнтэй адилхан ялтас, бөмбөлөгөөс бүрдэж дунд чөмөг болон шилбэний ясны хоорондох хөдөлгөөнийг хангадаг. Суулгацыг ясанд тогтоохын тулд мэс засалчид хатуурсан шилтэй төстэй полимер материалаас бүрдэх ясны цементийг ашигладаг байна.
Гэвч зарим тохиолдолд цемент хагарч, суулгац яснаас хөндийрөн мултарсанаас өвчтөнийг хөдөлгөөний дутагдалд хүргэж, үе мөчний өвчлөлийг сэдрээдэг байна. Ийм тохиолдолд ихэвчлэн суулгацыг авч, дахин шинээр суулгах шаардлагатай бөгөөд хүнд хэлбэрийн мэс заслыг давтан хийхээс өөр аргагүй байдалд хүргэдэг. Тэгвэл шинэ бүрхүүл суулгацыг өвчтөний өөрийн биед үүсэх ясны материалаар бүрж бат бэх тогтооход туслана.
Бүрхүүл 100 нанометрээс 1 микрон хэмжээний маш нимгэн ялтасаас бүрдэж ясны хурдтай ургалтыг дэмжих бодисыг агуулах давхаргуудаас бүрддэг байна. Тэдгээрийн нэг нь кальц болон фосфатаас бүрдэх, ясны үндсэн бүтцэд ордог hydroxyapatite юм. Hydroxyapatite нь чөмгөнд үүсэх ясны үүдэл эстэй харилцан үйлчлэлд орж ясны ургалтыг дэмждэг. Бүрхүүл материалын өөр нэгэн давхарга нь остеобласт хэмээх яс бүрдүүлэгч эст үүдэл эсүүдийг дамжуулах буюу ясны өсөлтийн хүчин зүйлийг хангадаг.
Харин цемент ашиглах тохиолдолд суулгацын ойролцоох зай завсар нь нян үржих нөхцөл болдог байна. Тэдгээр зай завсарт цусны судас агуулагддаггүй учир дархлалын систем тэнд хүрч нянгуудын эсрэг үйлчлэл үзүүлж чаддаггүй. Харин остеобласт эсүүд нь суулгацын зай завсарыг дүүргэн яс ургахад хүргэх учир цемент хэрэглэх шаардлагагүй болох учир нянгийн бохирдлоос бүрэн сэргийлж чаддаг байна. Мөн яс бүрэлдэж суулгац тогтворжих хүртэл 2-3 долоо хоногийн хугацаа шаардлагатай боловч энэ хугацаанд өвчтөн физик эмчилгээ хийлгэнгээ чөлөөтэй алхах боломжтой юм.
Hydroxyapatite бүхий суулгац ашиглах оролдлогууд өмнө нь гарч байсан боловч бүрхүүл илүү зузаан, тогтворгүй, мөн суулгацаас салах тохиолдол элбэг байжээ. Харин MIT-ын эрдэмтэд хальсны зузааныг шаардлагатай хэмжээнд тохируулах аргачлалыг мөн боловсруулсан байна. Бүрхүүл материалыг одоогоор амьтан дээр туршиж хүссэн үр дүндээ хүрээд байгаа юм. Шинэ бүрхүүлийн хэрэглээ зөвхөн үе мөчний протезээр зогсохгүй бөгөөд яс бэхжүүлэх ялтас, ясны хагарлыг тогтоох шураг хэлбэрээр ч ашиглагдах боломжтой юм байна.
Үүнээс гадна хиймэл шүд суулгахад ашиглах боломжтой. Уламжлалт аргаар хиймэл шүд хийхэд 2 шатны ажиллагаа шаардагддаг. Эхний ээлжинд эрүүний ясанд шургийг суулгах бөгөөд шургийн суурь ойр орчны ясны эдэд бүрэн бэхлэгдэж хиймэл шүдийг суулгах боломжтой болох хүртэл олон сарын хугацаа шаарддаг байна. Харин шинэ бүрхүүлийн тусламжтайгаар зөвхөн 1 удаагийн ажиллагаагаар хиймэл шүдийг бүрэн суулгах боломжтой.
эх сурвалж, physorg
Анагаах ухаан, Нано, Эрүүл амьдрал
0 сэтгэгдэл:
Сэтгэгдэл үлдээх