"Нүүр хийх газар үгүй болох нь"

"Бодол санаа чинь нүүрэн дээр чинь бичээстэй байна", "нүүр хийх газаргүй боллоо" хэмээн монголчууд бидний хэрэглэсээр ирсэн уран цэцэн зүйрлэл үгс бий. Тэгвэл эдгээр үгс биелэлээ олж, гудамжинд зөрөх төдийд л таны тухай бүхий л мэдээллийг нүүрэн дээрээс чинь унших боломж бүрдэж байна. Хувийн нууцлалаа хамгаалахын тулд нүүр царайгаа нууж, баг зүүж явах дээрээ тулах цаг ирэх үү.

Хүний нүүрний зургаас хэн болохыг таних технологи бидний өдөр тутмын амьдралд нэвтэрч эхлээд байна. Хурууны хээ, нүдний солонгон бүрхэвчийн зургаар тухайн хүн мөн эсэхийг таних технологи өнөөдрийг хүртэл ашиглагдсаар ирсэн. Эдгээр нь хүн болгонд давтагдашгүй онцлогийг агуулахаас гадна насжилтаас хамааран ямар нэгэн өөрчлөлт ажиглагддаггүй учир нууцлал хамгаалатын хүрээнд найдвартай аргад тооцогдсоор байгаа юм.

Тэгвэл хүнийг нүүр царайны дүрслэлд нь тулгуурлан таних нь илүү хүндрэлтэй мэт санагдана. Малгай өмсөж нүдний шил зүүх, харж байгаа чиглэл, инээмсэглэх уурлах мэтийн нүүрний хувирлаас хамааран танихад төвөгтэй байдлыг үүсгэдэг. Гэвч сүүлийн хэдэн жилийн хугацаанд хийгдсэн технологийн дэвшлийн үр дүнд уг технологи бидний амьдралд нэвтрэх түвшинд аль хэдийн хүрчээ.

Жилд 10 сая гаруй үйлчлүүлэгч зочилдог Осака хотын Юниверсал студиос паркад нэвтрэхэд нүүр царай таних технологи ашиглагдаж байна. Жилийн турш үйлчлүүлэх билет эзэмшигч мөн эсэхээ шалгуулахын тулд нүүрний дүрс хүлээн авах төхөөрөмжид секунд хүрэхгүй хугацаанд харахад л хангалттай. Системд өмнө нь бүртгүүлсэн хүний нүүрний зурагтай харьцуулалт хийх замаар таних ажиллагаа явагдана. Туршилтын журмаар малгай өмсөж, хиймэл сахал зүүж, эрүүгээ ороолтоор далдалсан ч үйлчлүүлэгчийг бүрэн таних чадвартай юм.
Хүний нүүр царай өөрийн гэсэн онцлогийг агуулдаг. Тухайлбал хамрын угалзны хэсгийн дүрслэлийг харахад өөр өөр өнгийг үзүүлнэ. Энэ мэтчилэн нүүрний онцлог хэсгүүдийн дүрслэлийг харьцуулах замаар техник тухайн хүнийг ялган таньдаг. Хүний нүүр царайны онцлогууд нь насан туршид өөрчлөгддөггүй учир залуу үеийн фото зураг ашиглан ямар ч насны хүнийг таних боломжтой.

Нүүр царай таних технологийн зарим онцлог хэлбэрүүд ашиглагдаж эхлээд байна. Тухайлбал камерийн өмнө хэдхэн хором саатах төдийд авсан дүрслэлээс хүний нас, хүйсийг хангалттай нарийвчлалаар тодорхойлж байна. Энэ нь хүн нас ахих үед нүүр царайд гарах өөрчлөлтүүдийг тодорхойлсоны үр дүн юм. Энэ технологи одоогийн байдлаар Япон улсын хэдэн арван их дэлгүүрийн сүлжээнд ашиглагдаж байна. Технологийн зорилго нь өдөр, сарын ямар цаг хугацаанд нас, хүйсийн ямар ангилалд хамаарах хүмүүс үйлчлүүлж байгаагаас хамааруулан тохирсон үйлчилгээг санал болгоход чиглэж байгаа юм.

Нүүр царай таних технологи санаанд оромгүй тохиолдолд ч ашиглагдаж байна. 2 жилийн өмнө Япон улсад тохиолдсон газар хөдлөлтийн гамшигийн дараа нэгэн хотын орчмоос олдсон фото зургийн тоо 60 мянгад хүрчээ. Гамшигт нэрвэгдэж бүхий л эд хогшилоо алдсан хүмүүс өөрсдийн болон нас барсан төрөл төрөгсдийн зургийг тэндээс эрж олоход хүндрэлтэй байв. Иймд хотын захиргааны санаачлагаар нүүр царай танайх технологи ашиглан олон хүний дурсамж болсон фото зургуудыг богино хугацаанд олж өгчээ.

Одоогийн байдлаар нүүр царай таних технологийн таних магадлал 99.7 %-д хүрээд байна. Ийм хэмжээний танилт хийхийн тулд нүүрний чиглэл баруун зүүн тийш 40 хэм, дээш доош 30 хэмийн хүрээнд байхыг шаарддаг. Гэхдээ нарны шил зүүх тохиолдолд таних магадлал бага зэрэг буурдаг байна. Гудамжны хяналтын камер зэрэг дүрсний нягтрал бага, мөн хэт их өнцөгөөс харсан дүрслэл бүхий зургаас танилт хийх боломж бага байгаа бөгөөд энэ чиглэлийн судалгааны ажил эрчимтэй хийгдэж байна.

Хүний нүүр царай таних технологийн боломжийн нууц нь таних аргачлал буюу алгоритм хангалттай өндөр түвшинд хүрсэнд байгаа юм. Үүнд нүд, хамрын хэлбэр, үрчлээ зэргийг оролцуулаад нүүрний ерөнхий дүр төрхөөс ялгарах онцлогуудыг тодорхойлдог. Мөн их хэмжээний зурган мэдээлэлд боловсруулалт хийх замаар хүмүүсийн нүүрний онцлог ялгааг програм хангамж өөрөө "суралцаж мэдрэх" чадвартай болсоноор таних чадварыг эрс нэмэгдүүлж байна. Хүний нүүр царай таних технологи компаниудын цаг бүртгэл, хамгаалалтын арга хэмжээнээс авахуулаад ухаалаг утасны нууцлалын зорилгоор ашиглагдаж байна. Гэхдээ энэ технологи хувийн нууцлалын асуудлыг давхар хөндөж байгаа юм.

Ирэх жил зохион байгуулагдах хөлбөмбөгийн дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээний бэлтгэл ажлын хүрээнд Бразил улс аюулгүй байдал болон хамгаалалтын арга хэмжээг сайжруулахад ихээхэн анхаарч байна. Тухайлбал согтууруулах ундаа хэрэглэсэн жолоочийн хэн болохыг илрүүлэхэд нүүр царай таних технологийг ашиглаж эхлээд байна. Шалгалтын явцад жолооны үнэмлэхийг шаардах боловч түүнийг хуурамчаар үйлдэх явдал газар авсан учир хяналтын нэмэлт арга хэмжээ авах шаардлага гардаг байна.

Иймд хяналт шалгалтын явцад автомашин жолоодогчийн фото зургийг авч жолооны үнэмлэх эзэмшигчдийн мэдээлэлтэй харьцуулалт хийн, тухайн хүн жолооны үнэмлэхтэй эсэхийг тогтоодог байна. Үүнээс гадна гэмт хэргийн мэдээллийг нэгтгэхээр төлөвлөж, эрэн сурвалжлагдаж байгаа болон өмнө нь гэмт хэрэг үйлдэж байсан хүмүүсийг илрүүлэх замаар аюлгүй байдлыг хангахыг оролдож байгаа юм.

Мөн хөл бөмбөгийн зарим стадионуудад хүний нүүр таних системийг туршилтын журмаар суурилуулаад байна. Систем хэдэн арван камерийн тусламжтайгаар хөгжөөн дэмжигчдийн зургийг авч хяналтын өрөөнд цуглуулна. Камерийн дүрсний чанар HD үзүүлэлтээс 14 дахин өндөр учир үзэгч нэг бүрийн царайг тод харах боломжтой. Улмаар удаа дараалан хэвийн бус үйлдэл гаргаж буй сахилгагүй үзэгчийн нүүр царайг бүртгэж авсанаар дараагийн тоглолтоос эхлэн стадионд орохыг хориглох боломжтой.

Хүний нүүр царай таних технологи олон давуу талыг агуулах боловч өргөнөр ашиглагдах тохиолдолд хүний хувийн нууцлалын асуудлыг хөндөхөд хүрэх магадлалтай юм. Карнеги Меллон их сургуулийн профессор Александро Аквисти нэгэн програм бүтээж туршилт хийжээ. Програмыг суулгасан ухаалаг утсаар 93 хүний фото зургийг авч туршихад 29 хүний нэр, төрсөн өдөр, нийгмийн даатгалын дугаар зэрэг хувийн мэдээллийг 3 секунд хүрэхгүй хугацаанд дэлгэц дээр харуулж байв.

Үүний нууц нь мэдээллийн аварга том агуулах болох интернет, тодруулбал нийгмийн сүлжээ сайт юм. Хүмүүс тэнд хувийн мэдээллээ олонд дэлгэж, фото зургуудаа ч ил тод байрлуулдаг. Програм хангамжийн тусламжтайгаар фото зурагт дүрслэгдсэн хүний зурган мэдээллийг интернетээс хайж, холбоотой бусад мэдээллийг олох боломжтой. Бааранд санамсаргүйгээр ойролцоо суусан үл таних хүн таны нас, нэр, гэрийн хаягийг мэдэж байвал таньд ямар санагдах вэ. Технологийн аваргууд болох Google, Apple компаниуд ч дүрс боловсруулах өндөр технологи бүхий мэргэжлийн компаниудыг мөнгөөр зодож худалдаж аваад байна. Үүний үр дүнд бий болсон шинэ бүтээгдэхүүний нэг нь Google glass юм.

Сүүлийн үеийн фото зургийн компакт камерууд ч газарзүйн байрлалын мэдээллийг агуулах болжээ. Ухаалаг утасныхаа GPS-г асаасан тохиолдолд дарсан зургаас хаана авагдсан болохыг хялбар тодорхойлох боломжтой. Интернетэд байрлуулагдсан байрлалын мэдээлэл бүхий иймэрхүү фото зургуудийг газарзүйн мэдээллийн хамт үзүүлэх нэр бүхий сайт ч нээгдсэн байна. Өөөөр хэлбэл гудамжинд алхах төдийд хамаг хувийн мэдээллээ алдах цаг үе эхлэх гэж байна.

Үүнээс хамгаалахын тулд хувийн мэдээллээ интернетэд байрлуулахдаа шаардлагатай хязгаарлалтуудыг хийх, таны төсөөлж байгаагүй ямар нэг хэлбэрээр ашлагдах боломжтойг давхар бодолцох ёстойг мэргэжилтнүүд анхааруулж байна. Цаашид технологи боловсруулах явцад хувийн нууцад халдах магадлалыг эрс багасгах арга хэмжээ авах, үүнээс гадна хууль эрхзүйн арга хэмжээг ч урьдчилан төлөвлөх шаардлага урган гарч байгаа юм.

Камер, Технологи