Эргийн байгууламжууд цунамиг тогтоож чадаагүй

Япон улс газар хөдлөлтийн идэвхтэй бүсэд байрладаг, түүхийн хувьд ч томоохон газар хөдлөлтүүд тодорхой давтамжтайгаар удаа дараалан тохиолдсоор ирсэн билээ. Иймд барилга байшин барихдаа газар хөдлөлтийн нөлөөллийг онцгойлон тооцож үздэг бөгөөд 1980-аад оноос хойш баригдсан барилгууд илүү тэсвэртэй байдаг. 3 сарын 11-нд болсон тус улсын түүхэнд дэх хамгийн хүчтэй газар хөдлөлтөөр ихэнх барилгууд газар хөдлөлтийн чичирхийллээс бус, цунамигийн давалгааны нөлөөллөөр нурж гэмтсэн байна. Мөн газар хөдлөлтийн үед нас барсан хүмүүсийн 90% нь ил харагдах ямар нэгэн шарх гэмтэлгүй байсан учир цунамигийн нөлөөгөөр нас барсан гэж үзэж байгаа тухай цогцосуудад үзлэг хийсэн нэгэн мэргэжилтэн ярьж байсан нь дээрх таамаглалыг баталгаажуулж байгаа юм. Газар хөдлөлтийн үед нурсан барилгын зай завсарт хоргодож амь гарах магадлал өндөр байдаг боловч цунамигийн харьцангуй өндөр хэмжээний давалгаанд өртөх тохиолдолд энэхүү магадлал эрс багасдаг байна.

Япон улс нэгэнт газарзүйн байрлалын хувьд далайн дунд байрладаг, цунамигийн аюул харьцангуй өндөр хэмжээгээр заналхийлж байдаг учир далайн эргийн болон булангийн хот, тосгонуудад давалгаанаас хамгаалах далан, хаалтуудыг барьж байгуулсаар ирсэн бөгөөд нийт эргийн 40 хувийг хамарч урт нь 35000 км-т хүрдэг байна. Харин эдгээр далан, байгууламжууд мянганд нэг удаа тохиолддог гэгдэж буй энэ удаагийн газар хөдлөлт, цунамигийн хүчийг сааруулж чадаагүй бөгөөд далайн булангийн зарим хаалтууд бүрэн эвдэрч сүйрчээ. Иймд энэ удаагийн газар хөдлөлт, цунамигийн хор хохирол АЦС-ын хамгаалалтаас хадна далайн эргийн байгууламжуудын хамгаалах чадварыг эргэж харахад хүргэж байна.

Эдгээр байгууламжуудын нэг болох Иватэ мужийн Кама-иши хотын далайн хамгаалалт өнгөрөгч оны 9-р сард дэлхийн хамгийн гүн далайн хамгаалах байгууламж хэмээх үзүүлэлтээр гиннесийн дээд амжилтад бүртгэгдсэн байна. Энэхүү хамгаалалт нь 1960 м урттай бөгөөд далайн гүнд нийт 63 м өндөртэй юм. Байгууламжын угсралтын ажил 1978 онд эхлэж 31 жилийн турш үргэлжилсэн бөгөөд 2009 оны 3-р сард бүрэн хэмжээгээр ашиглалтад оржээ. Уг байгууламж нь 1896 онд болсон Мэйжи-Санрикү газар хөдлөлтийн үеийн цунамитай адил хэмжээний давалгаанаас хамгаалахаар тооцоологдсон байна. Тухайн үед 7.2 магнитудын газар хөдлөлт болж үүссэн цунамид 9000 барилга өртөж 22 мянган хүн нас барж байжээ. Харамсалтай нь 1.5 тэрбум долларын өртөгөөр боссон энэхүү аварга байгууламж хотыг энэ удаагийн цунамигийн аюулаас аварч чадсангүй, 4.3 м өндөртэй давалгааны нөлөөгөөр ихэнх хэсэг нь эвдэрчээ.

Хамгаалах байгууламжыг давж орж ирсэн давалгаа Кама-иши хотыг хэрхэн сүйтгэж байгааг дараах бичлэгээс үзнэ үү.


Энэ удаагийн газар хөдлөлтөөс үүссэн цунамигийн үед Фүкүшима мужийн эргээс 5 км зайд далайд байсан нэгэн хөлөг онгоцны ахмад бичлэг хийж амжсан байна. Давалгааны өндөр 10м орчим байгаа тухай, мөн 2 дахь давалгаа ирж байгаа тухай хөлөг онгоцны багийнхны яриа бичлэгт үлджээ.


Кама-иши хотын далайн хамгаалалт газар хөдлөлтийн өмнө болон дараа



эх сурвалж; japanprobe & etc.

Хөргөлт үр дүнгээ өгч эхлэв

Сүүлийн хоёр хоногт ус цацаж хөргөлт хийсний үр дүнд реактор болон түлшний бассейний халалт буурч цацраг туяаны хэмжээ мэдэгдэхүйц багасч байна.

19-ний өдөр
Түлшний бассейний температур нэмэгдэж байсан 5, 6-р реакторын ослын үеийн хөргөлтийн насосууд энэ өдрийн өглөө автоматаар ажиллаж эхэлсэнээр 60 градус хүрээд байсан түлшний бассейний температур 15-30 градусаар буурч хөргөлтийн хэвийн горимд шилжсэн байна. Өмнөх өдрүүдэд гал унтраах машинуудаар ус зөөвөрлөн богино хугацаанд харьцангуй бага хэмжээний усыг 3-р реакторын дээвэрт цацаж байсан бол 19-ний өдөр 350 м урттай усны хоолой татаж ус цацах ажлыг тасралтгүй хийх боломжтой болов. Мөн өдрийн үдээс хойш 7 цагийн турш тус реакторын түлшний бассейнд ойролцоогоор нийт 1200 тонн орчим ус цацсан байна. Энэ нь бассейн дахь түлшийг усанд хангалттай булхах хэмжээний ус цацсан гэсэн үг юм. Харин реакторын ойролцоо хийсэн хэмжилтээр цацраг туяаны хэмжээ 3443 -аас 2906 мкЗв болж буурсан байна. Мөн өдрөөс нисдэг тэргэнд суурилуулсан хэт ягаан туяаны хэмжүүрийн тусламжтайгаар реакторуудын гадаргын температурыг агаараас хэмжих эхэлсэн бөгөөд бүх реактор, түлшний бассейний гадаргуу 100 градусаас доош хэмжээний температуртай байсан нь хөргөлт харьцангуй тогтвортой явагдаж байна гэж үзэхэд хүргэв.

Үдээс хойш 1,2 -р реактор хүртэл цахилгааны өндөр хүчдэлийн кабел татах ажил дуусч 2-р реакторын цахилгааны төв шиттэй холбогдсон байна. Харин газар хөдлөлтөөс үүдэлтэй гэмтэл байгаа эсэхийг тодорхойлохын тулд цахилгаан тоноглолуудыг нэг бүрчлэн шалгах шаардлагатай байгаа учир цахилгаанд залгах ажлыг 21-ний өдөр хүртэл хойшлуулав. Хэдийгээр ээлжлэн ажиллаж байгаа боловч 6 ажилчны биед шингэсэн цацрагийн хэмжээ 100 млЗв-т хүрчээ. Фүкүшима мужын 7 цэгээс хотын цэвэр ус хангамжийн системийн усны дээж авч шинжилгээ хийж үзэхэд Кавамата хотоос авсан дээжинд агуулагдах цацрагийн хэмжээ нормоос давсан үзүүлэлттэй гарсан боловч хүний эрүүл мэндэд ямар нэг байдлаар нөлөөлөхгүй, аюулгүй хэмжээнд байна хэмээн мэдээлэгдлээ.

20-ны өдөр
20-ны өдрийн өглөө 4-р реакторын түлшний бассейнд анх удаа ус цацав. 11 машинаар цацсан усны хэмжээ нийт 80 тонн орчим болсон байна. Харин үдээс хойш 14 цагаас эхлэн 3-р реакторт 13 цагийн туршид нийт 2000 тонн орчим ус цацсан байна. Үүний үр дүнд тус реактор орчимд цацрагийн хэмжээ 3400 -аас 2723 мкЗв хүрч буурчээ. Мөн өдөр Фүкүшима Дай-Ичи АЦС-аас хойд зүгт 20 зайд байрлах үхрийн фермд үйлдвэрлэсэн сүүнд агуулагдаж буй цацрагийн хэмжээ нормт хэмжээнээс 5 дахин их байгааг илрүүлсэн байна. Мөн япон улсын бүх мужуудад хүнсний ногоонд агуулагдаж буй цацрагийн шинжилгээ хийж эхэлсэн бөгөөд АЦС-аас 30 км зайд байрлах хүлэмжээс хураасан шпинат (байцааны төрлийн хүнсний ногоо, Spinacia)-ад агуулагдах цацрагийн хэмжээ норм (2000 мкБк)-оос 12 дахин их буюу 24000 мкБк (микро беккерель), Ибараки мужаас хураасан шпинатад 27 дахин их буюу 54100 млБк тус тус үзүүлэлттэй гарсан байна. Мөн Точиги, Гунма мужуудаас хураасан шпинатад агуулагдах цацраг туяаны хэмжээ нормоос өндөр гарчээ. Гэхдээ эдгээр хүнсний бүтээгдэхүүнүүдийг хүнсэнд хэрэглэх тохиолдолд хүний биед ямар нэгэн сөрөг нөлөө үзүүлэхгүй гэгдэж байгаа боловч худалдаалахыг түр зогсоогоод байна.

20-ны өдрийн хэмжилтээр агаар дахь цацрагийн хэмжээ АЦС-аас хойд зүгт 20 км зайд 3,3 мкЗв, 60 км зайд 10.4 мкЗв, Токио хотод 0.050 мкЗв тус тус хэмжээтэй байна. Мөн Олон Улсын Атомын Эрчим Xүчний Агентлагийн мэргэжилтнүүд Токиод хэмжилт хийж, цацрагийн хэмжээ ердийн үеийнхээс бага зэрэг өндөр байгаа боловч хүний эрүүл мэндэд сөргөөр нөлөөлөх хэмжээнд хүрээгүй хэмээн мэдэгдэв. АЦС-ын ойр орчимд барилгын нуранга их хэмжээтэй байгаагаас цахилгааны кабел, усны хоолой татах ажилд машин техник ашиглах боломжгүй болгож, ихэнх ажлыг гараар гүйцэтгэхэд хүргэж цаг алдах, улмаар ажиллагсдын биед шингэх цацрагийн хэмжээг нэмэгдүүлэх нөхцөл болж байгаа юм. Иймд 74 загварын 2 танкыг нуранга зайлуулах ажилд ашиглахаар шийдвэрлэжээ. Энэ танк нь цацраг туяаны хамгаалалттай бөгөөд нэмэлт төхөөрөмж угсарч бульдозерийн адил зориулалтаар ашиглах боломжтой юм байна.

Реакторуудын хөргөлтөд өөрчлөлт гараагүй байна

Сүүлийн хоёр хоногийн байдлаар реакторуудын хөргөлт болон ялгарч буй цацрагийн хэмжээнд онц өөрчлөлт гараагүй байна. Реакторуудын ойр орчимд цацраг туяаны хэмжээ өндөр байгаа учир станцын ажилчидын гүйцэтгэж байсан далайн ус шахах ажлыг зогсоосон байна. Мөн дэлбэрэлтээс үүдсэн барилгын эврдэл гэмтэл хамгийн их байгаа 3-р реакторын түлшний бассейны хөргөлт шаардлагат хэмжээнд хүрэхгүй байгаа нь тодорхой болсон байна. 16-ны өдрийн хэмжилтээр Токио хотод 0.361 млЗв, Точиги хотод 0.388 млЗв болж цацрагийн хэмжээ өмнөх өдрийнхөөс тус тус гурав дахин буурсан байна. Мөн шинээр хийсэн хэмжилтээр Нагано хотод 0.107 млЗв, Ямагата хотод 0.114 млЗв буюу ердийн үеийнхээс өндөр үзүүлэлтүүд гарчээ.

17-ны өдөр
Реакторын барилгын ойролцоо агаар дахь цацрагийн хэмжээ цагт 250 млЗв хүрч хүн ажиллах зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээ (100 млЗв)-нээс илүү гарсан учир өмнөх өдөр төлөвлөгдөж байсан хөргөх зорилгоор нисдэг тэрэгнээс ус цацах ажлыг хойшлуулсан байсан юм. Харин 17-ны өдрийн өглөөний хэмжилтээр газрын гадаргаас 90 м өндөрт цацрагийн хэмжээ цагт 87 млЗв буюу зөвшөөрөгдөх хязгаарт хүрч буурсан учир цэргийн зориулалттай CH47 загварын 2 нисдэг тэрэгнээс барилга дээрээс ус цацах ажлыг хийсэн байна. Энэ үед нисдэг тэргийг хэт өндөрт нисгэх тохиолдолд салхины үйлчлэлээр усны ихэнх хэсэг хийсч сарних, эсрэгээр хэт бага өндөрт нисгэх тохиолдолд асгасан ус реакторыг гэмтээх аюултай байсан учир өндөрийн зохистой хэмжээг сонгоход нисгэгчдээс ихээхэн ур чадвар шаардагджээ. Нисэгчдийг цацраг туяаны хордлогоос сэргийлэх үүднээс реакторын барилгын ойролцоо нисдэг тэргийг агаарт түр зогсоох боломжгүй байсан учир реактор болон түлшний бассейн орчимд хангалттай хэмжээний ус асгаж чадаагүй байна. Мөн ус цацсаны дараа 3-р реакторын орчимд цацрагийн хэмжээ төдийлөн буураагүй байна.

Харин энэ өдрийн үдээс хойш цагдаагийн болон гал унтраах зориулалттай машинуудаар 3-р реакторын дээвэрт ус цацсан байна. Үймээн самууны үед ус цацаж хүмүүсийг тараах тусгай зориулалттай цагдаагийн машин 1 минутад 4 тонн усыг 100 м хол зайд цацах чадалтай боловч усны тусгал станцын дээвэрт хүрч чадаагүй байна. Харин гал унтраах 4 машинаар нийт 30 тонн орчим ус цацсан бөгөөд станцын дээвэр орчимд усны ууршилт ажиглагдсан учир тодорхой хэмжээгээр хөргөлт явагдсан гэж үзжээ. Энэ өдөр зогсолтын байдалд байгаа 5,6-р реакторуудын түлшний бассейнд мөн адил халалт ажиглагдаж эхэлсэн боловч одоогоор аюултай хэмжээнд хүрээгүй байгаа тухай мэдээлэгдлээ. Мөн зүүн хойд бүсийн цахилгаан түгээх сүлжээнээс 2-р реактор орчимд цахилгааны өндөр хүчдэлийн кабел татах ажлыг эхлүүлсэн байна. Фүкүшима Дай-Ичи АЦС-аас хойд зүгт 25 км зайд хийсэн хэмжилтээр цацрагийн хэмжээ цагт 80 мкЗв хүрч ердийн хэмжээнээс 1600 дахин, 60 км зайд орших хотод хийсэн хэмжилтээр цагт 18-20 мкЗв хүрч ердийн хэмжээнээс 400 дахин илүү гарчээ.

18-ний өдөр
Үдээс өмнө цахилгааны кабелийг 2-р реакторын турбины хэсэг хүртэл татсан байна. Турбин болон реакторын орчимд харанхуй байгаа, мөн цацрагийн хэмжээ өндөр байгаа нь кабел татах ажилд саад учруулж байна. Энгийн нөхцөлд ийм хэмжээний ажлыг хагас өдөрт гүйцэтгэдэг бол мөн ус цацах ажилтай давхцуулахгүй байх үүднээс 2-р реактороор дамжуулан 1-р реактор хүртэл 6900 в-ийн 1.5 км кабел татахад нийт 3 өдөр зарцуулж 19-ний өдөр дуусгахаар төлөвлөж байна. Энэ ажил хийгдсэнээр ослын үеийн реакторын хөргөлтийн системийг ажиллуулж хөргөлтийг илүү найдвартай явуулах, станцын удирдлагын хэсгийг ажиллагаанд оруулж одоо хүртэл хангалттай хэмжээнд хийгдэхгүй байгаа параметрүүдийн хэмжилт, хяналтыг бүрэн хийх боломж бүрдэх юм. Гэхдээ газар хөдлөлтөөс үүдэн насос болон цахилгаан хэлхээнд гэмтэл гарсан тохиолдолд хөргөлтийн системийг сэргээх ажил илүү их хугацаа зарцуулж магадгүй байна. Үүний зэрэгцээ 3, 4-р реактор луу кабел татах ажлыг мөн гүйцэтгэж байна.

Энэ өдрийн үдээс хойш гал унтраах 7 машинаар нийт 50 тонн орчим усыг 3-р реакторын дээвэрт цацсан байна. Химийн үйлдвэрт гарсан томоохон гал түймэр унтраах зориулалттай, 22 м өндөрөөс ус цацах чадвартай машинууд ашигласан нь өмнөх өдрийнхөөс илүү үр дүн үзүүлсэн байна. Реакторын хөргөлтийн бассейн нийт 1320 тонн усны багтаамжтай бөгөөд түлшний бортогыг бүрэн хэмжээгээр усанд булхуулахын тулд дор хаяж 500 тонн ус агуулах шаардлагатай юм. Усны түвшин одоогоор тодорхойгүй байгаа учир цахилгааны кабел татагдаж дуусах хүртэл гал унтраах машинаар ус цацах ажлыг үргэлжлүүлэхээр төлөвлөж байна.

АЦС-ын байдлыг агаараас хянахад туслах зорилгоор Global Hawk хэмээх автомат жолоодлогот нисэх онгоцыг америкчууд илгээсэн байна. Энэхүү онгоц нь зөвхөн америкийн цэргийн зэвсэглэлд нийт 20 ш ашиглагддаг бөгөөд 2000 м өндөрт 24 цагийн турш нисэх боломжтойгоос гадна хэт ягаан туяаны мэдрэгчийн тусламжтайгаар хиймэл дагуулынхаас илүү нарийвчлалтай зураг авч обьектийг хянах чадвартай юм. Мөн алсын зайнаас удирдагдаж цацраг идэвхт орчинд ажиглалт болон бичлэг хийх чадвартай роботыг япон улсын боловсролын яамнаас тус АЦС-д илгээсэн байна.

Реакторуудыг хөргөх оролдлого үргэлжилсээр байна

"Фүкүшимагийн АЦС-ын реакторуудыг бүрэн унтраасан" тухай ташаа мэдээлэл Шууд.мн сайтад гарсан байна. Фүкүшимад Дай-Ичи (нэгдүгээр), Дай-Ни (хоёрдугаар) хэмээх 2 өөр АЦС 11км-ийн зайтай оршдог. Өмнөх мэдээлэлд дурдсаны дагуу газар хөдлөлтөөр ямар нэгэн гэмтэл гараагүй Дай-Ни станцын хөргөлтийн систем бүрэн хэмжээнд ажиллаж хөргөлт амжилттай хийгдсэн байгаа юм. Харин дөрвөн реакторт нь дэлбэрэлт болж цацраг идэвхт бодисын алдагдал гараад байгаа Дай-Ичи станцын реакторуудыг хөргөх оролдлого үргэлжилсээр байна.

Реакторуудын хөргөлтийн байдал
16-ны өглөө Фүкүшима Дай-Ичи АЦС-ын 4-р реакторын орчим өмнөх өдөр дэлбэрэлт болсон газар дахин гал гарсан боловч өөрөө унтарсан байна. Одоогоор 4-р реакторт цацраг идэвхт бодисын алдагдал бусад реакторуудаас илүү их хэмжээгээр гарч байж болох аюултай гэж мэргэжилтнүүд үзэж байна. Өглөөний 11 цагийн үед гол хаалганы орчим цацрагийн хэмжээ 6.4 млЗв болж огцом нэмэгдсэн ч удалгүй буурч 12 цагийн үед  2.7 млЗб хэмжээнд хүрч тогтворжсон байна. Мөн өдрийн үдээс хойш дахин өсч 10.5 млЗв хүрч нэмэгдсэн боловч 16 цагийн үеэс 1.5 млЗв хэмжээнд тогтворжсон байна. Харин реакторуудыг хөргөх үйл ажиллагааг станцын гаднаас гүйцэтгэхээр төлөвлөж байна. 3-р реакторын хөргөлтийг агаараас хийхээр ус тээвэрлэсэн нисдэг тэргийг үдээс хойш хөөргөсөн боловч тухайн үеийн хэмжилтээр цацраг туяаны хэмжээ өндөр байсан учир буцаж, хөргөх үйл ажиллагааг маргааш хүртэл хойшлуулсан байна. Мөн гал түймэр унтраах зориулалтай автомашин ашиглан станцын гаднаас ус цацаж хөргөлт хийх санал гарч байгаа бөгөөд хэрэв энэ арга аюулгүй нь нотлогдвол хэрэгжүүлж эхлэх төлөвтэй байна. Мэдээллүүдээс дүгнэхэд цацраг туяаны хэмжээ өндөр байгаа учир аюулгүйн үүднээс ажилчдыг АЦС-аас гаргасан байгаа бололтой. Токио болон бусад хотуудын орчимд цацраг туяаны хэмжээ ямар байгаа тухай мэдээлэл гараагүй байна.

4-р реакторын байдал
Өмнөх мэдээлэлд хэт товч дурдагдсанаас уншигчдад буруу ойлголт төрүүлж магадгүй гэдэг үүднээс 4-р реакторын нөхцөл байдлын тухай дэлгэрүүлэн тайлбарлая. 1-ээс 3-аар реакторууд ажиллаж байгаад ослын зогсолтын горимын дагуу автоматаар зогссон боловч хөргөлтийн үйл ажиллагаа доголдсоноос дэлбэрэлт үүсээд байгаа билээ. Эдгээр реакторуудад реактор доторхи түлшний бортого хайлсанаас устөрөгч их хэмжээгээр ялгарч дэлбэрэлт үүссэн гэж мэргэжилтнүүд үзэж байгаа. Харин 4-р реактор нь ажиллагаанд залгаатай байгаагүй бөгөөд шалгалт, засвар хийх зорилгоор зогсолтын байдалд байсан тухай дурдсан билээ. Уг реактор дотор түлш байсан эсэх, түүнээс үүдэлтэй хүндрэл гарсан эсэх талаар ямар нэгэн мэдээлэл одоогоор гараагүй байгаа учир реактортой холбоотойгоор түлшний бортого хайлах гэх мэт асуудал гараагүй гэж ойлгож болно.

Реакторуудын хамгаалах сав болон барилгын хийцийн завсар хэрэглэгдсэн түлш агуулах усан бассейн (зурагт үзүүлсэн) байрладаг. Хэрэглэсэн түлшинд уран болон плутон тодорхой хэмжээгээр агуулагддаг учир усанд булхсан байдалд хөргөлт явуулж температурыг 40 хэм орчимд тогтмол барих шаардлагатай байдаг байна. 4-р реакторын тухайд хэрэглэсэн түлшний бассейнд гэмтэл гарч усны түвшин буурсан байгааг илрүүлсэн юм. Үүнээс шалтгаалан хэрэглэсэн түлшний бортогонууд уснаас ил гарч орчны температур 70 хэм хүртэл нэмэгдсэн байгаа тухай мэдээлэгдсэн. Температурын энэхүү өсөлтөөс шалтгаалан түймэр гарч дэлбэрэлт болсон хэмээн таамаглаж байгаа юм. Харин бассейний усны түвшин ямар шалтгаанаар буурсан нь тодорхойгүй байна. Нөгөө талаас, дэлбэрэлт болж хэрэглэсэн түлшний бортогонууд гэмтсэнээс үүдэн цацраг идэвхт бодис харьцангуй их хэмжээгээр алдагдах аюултай байгааг анхааруулж байсан нь станцын ойр орчимд сүүлийн өдрүүдэд цацрагын хэмжээ эрс нэмэгдэж байгаагаар батлагдаж байна гэж хэлж болох юм. Үүнийг графикаас харж болно.

Фүкүшима Дай-Ичи АЦС-ын реакторуудын хөргөлтөд гарсан хүндрэлүүдийг ойлгомжтой хэлбрээр тайлбарласан видео бичлэгүүдийг олж оруулав. 2 дахь бичлэгийн төгсгөл хэсэгт 4-р реакторын нөхцөл байдлыг үзүүлсэн байна.


Цацраг туяаны тухай

Цацраг туяа нь хүмүүст маш аюултай зүйл гэсэн ойлголт төрүүлдэг боловч хүнд тустай хэлбэрээр ашиглагдах тохиолдол олон байдаг. Ургамлын өсөлтийг дэмжих, эмнэлгийн тоног төхөөрөмжийн ариутгал хийх, хагас дамжуулагчийн үйлдвэрлэлд ашиглах гэх мэтээр олон салбарт хэрэглэгдэнэ. Барилгын таазанд суурилуулдаг галын дохиоллын мэдрэгчид хүртэл цацраг туяа ашиглагддаг. Цацраг туяа нь рентген зураг авахад ашиглагддаг рентген туяанаас гадна альфа, бетта, гамма гэх мэт төрлүүд байдаг. Рентген болон гамма туяа нь энергийн өндөр агууламж бүхий цахилгаан соронзон долгион учир түүнийг шингээсэн биет ионждог байна. Цацраг туяа нь ДНК гэх мэт амьд биетийн эд эсийг гэмтээх үйчлэл үзүүлдэг. Гэхдээ шууд бус хэлбэрээр үзүүлэх нөлөө харьцангуй өндөр гэгддэг. Цацраг туяаны нөлөөгөөр амьд биетэд агуулагдах усны молекул задарч идэвхтэй хүчилтөрөгч үүссэнээс амьд эд эсийг гэмтээдэг байна. Амьд биетийн эд эсүүд дундаас идэвхтэй хуваагдах чадвартай эсүүдэд цацраг туяа илүү их нөлөөлдөг. Үүний нэг жишээ нь хорт хавдарын эс бөгөөд эрчимтэй хуваагдах чадвартай учир ердийн эстэй харьцуулахад цацраг туяаны нөлөөлийг илүү их хэмжээгээр авдаг байна. Мөн нарийн гэдэсний эс гэх мэт цацраг туяаны нөлөөнд автамтгай ердийн эсүүд ч бас байдаг ажээ.

Цацраг туяа нь хиймэл зүйл мэт төсөөлөгддөг боловч бидний эргэн тойрон хүрээлэн байгаа орчинд байгалийн жамаар тодорхой хэмжээгээр ялгарч байдаг. Тухайлбал агаарын найрлагад цацраг идэвхт чанар бүхий радон агуулагдаж амьсгалын замаар дамжин хүний биед нэвтэрч байдаг. Үүнээс гадна газрын хөрс, чулуулаг, хүнсний бүтээгдэхүүнд хүртэл их бага хэмжээгээр агуулагдаж байдаг. Мөн сансараас долгион хэлбэрээр агаар мандалд орж ирдэг байна. Газар нутгийн байрлалаас хамаарах боловч хүн жилд дундажаар байгалийн гаралтай цацраг идэвxт бодисоос авах цацраг туяаны хэмжээ 2.4 млЗв байдаг байна. Энэхүү млЗв хэмжээ нь хүний биед сөрөгөөр нөлөөлөхүйц хэмжээний 1000 хуваасны 1-тэй тэнцдэг байна. 100-аас хэдэн мянган млЗв хэмжээний цацраг туяа хүний биед нэвтрэх тохиолдолд үр хөврөлийн эс үхжих, үргүй болох, үс унах гэх мэт нөлөөлөл үзүүлдэг байна. Дэлхийн цацраг туяаны байгууллагын стандартаар байгаль, осол аваари, эмнэлгийн нөхцөлүүдийг оролцуулаад хүний биед нэг жилийн турш шингэх цацраг туяаны хэмжээг 1млЗв (цацраг идэвхт бодистой орчинд ажилладаг хүнд 20 млЗв)-ээс хэтрүүлэхгүй байхыг шаарддаг байна.

Гэхдээ энэ нь зөвхөн стандарт хэмжээ учир илүү гарсан тохиолдолд аюултай гэсэн үг биш юм. Жишээлбэл АНУ-д хийгдсэн судалгаагаар 100 млЗв хэмжээний цацраг туяа шингэсэн тохиолдолд хорт хавдар тусам эрсдэл 100 хүнд 1-ээр нэмэгддэгийг тодорхойлсон байна. Харин хүрээлэн буй байгаль орчны цацрагийн нөхцөлд байгаа хүний хорт хавдар тусах эрсдэл 100 хүний 40-д тохиолддог байна. Амьтанд хийсэн туршилтаар цацрагийн үйлчлэл удам дамжин нөлөөлдөг нь тогтоогдсон байдаг бөгөөд цацрагийн үйлчлэлд орсон амьтны нөхөн үржихүйн эрхтэнүүдийн гэмтэл удамшдаг байна. Харин хүний биед энэхүү нөлөөл удамшдаг нь одоогоор тогтоогдоогүй байна. Япон улсад хийгдсэн судалгаагаар Хирошима, Нагасакийн цөмийн дэлбэрэлтэд өртсөн хүмүүсийн гэмтэл удамшссан тохиолдолд илрээгүй байна. Бага хэмжээний цацрагийн нөлөөлөл хорт хавдар үүсгэх, удамшилд хэрхэн нөлөөлдөг эсэх нь одоогоор бүрэн тодорхой болоогүй байгаа ажээ.

Төрөл бүрийн нөхцөлд хүний биед шингэх цацраг туяаны тун хэмжээг сонирхож үзвэл дотоод эрхтэний рентген зураг авахуулах үед 0.05 млЗв, Токио, Нью-Иорк хотуудын орчимд онгоцоор нисэх үед сансараас ирэх цацраг туяаны хэмжээ 0.2 млЗв, ходоодны рентген зураг авахуулах үед 0.6 млЗв, хүний бүтэн биеийн компьютер томографийн шинжилгээ хийхэд 6.9 млЗв хэмжээний цацраг туяа тус тус хүний биед шингэдэг байна. Сонирхуулахад Бразилийн Guarapari хэмээх газар байгалийн цацраг туяаны ялгарлын хэмжээ 10 млЗв-д хүрдэг байна. Тухайн газрын ойролцоо байрлах наран шарлагын газар цацраг туяаны үйлчлэлд алжаалаа тайлахыг хүссэн жуулчдын сонирхлыг татдаг байна. Магадгүй энэхүү цацраг туяаны өндөр ялгарлын нөлөөгөөр бразилийн хөлбөмбөгчид дэлхийд хамгийн шилдэг нь болдог байж болох юм (хошигнол). Хүний биед шингэсэн цацраг туяаны хэмжээ 3-5 мянган млЗв-д хүрвэл 2 хүний нэгийг, 7-10 мянга млЗв-д хүрвэл ямар ч хүнийг үхэлд хүргэх аюултай юм байна.


Дашрамд дурдахад мэдээллийг Newton сэтгүүлийн япон хэлээр хэвлэгддэг хувилбарын 2008 оны 10 дугаар болон бусад эх сурвалжаас орчуулав. Харин цацрагийн нөлөөлөл хүний биед удамшдаггүй гэсэн байгаа нь эргэлзээтэй санагдав. Миний хувьд өмнө нь Хирошимагийн атомын бөмбөгний дэлбэрэлтэд өртсөн хүний дурсамжийг уншиж байсан юм. Дурсамжид дэлбэрэлтийн үед цацраг туяаны хордлого авсан хүний хожим төрсөн хүүхдийн төмсөг гэдсэн дотроо байрлаж байсныг мэс засал хийж эмчилсэн тухай өгүүлсэн байдаг. Магадгүй энэ тохиолдол дээрх мэдээлэлд дурдагдсан цацраг туяаны удамшлийн нөлөөллийн тухай ойлголтод хамаарагдахгүй байхыг үгүйсгэхгүй.

Фүкүшимад юу болов

Юуны өмнө атомын цахилгаан станц (АЦС)-ын ажиллагааны зарчимын тухай товч танилцуулья. Түлшний цөмийн задралын үед суллагдсан нейтронууд түлшний атомуудтай нэгдэн түүний цөмийг задлаж илүү олон тооны нейтронууд суллагддаг. Суллагдсан нейтронууд дараа дараачийн атомуудтай нэгдэн тэдгээрийн цөмийг задлах процесс гинжин урвал хэлбэрээр үргэлжлэн явагдаж үр дүнд нь их хэмжээний дулааны энерги ялгардаг. Цөмийн түлшний задрал явуулж ялгарсан энергийн тусламжтайгаар усыг ууршуулах зориулалттай төхөөрөмжийг реактор гэх бөгөөд энэ нь атомын цахилгаан станцын үндсэн төхөөрөмж юм.
Реактор нь даралтат сав (1) болон хамгаалах сав (11)-аас бүрдэж, гадна талаараа ган буюу барилгын хүчитгэсэн төмөр бетон хийц (containtment) -ээр хамгаалагдсан байдаг. Реакторын төвд байрлах бортого хэлбэрийн сав (2)-ууд цөмийн түлшийг агуулах бөгөөд тэдгээрийн хооронд дээш доош шилжих хөдөлгөөн бүхий тохируулах саваа (3)-ууд байрлана. Тохируулах саваанууд нь нейтронуудыг шингээж авах чадвартай учир тэдгээрийн байрлалыг өөрчилөх замаар цөмийн урвалаас ялгарах энергийн хэмжээг тохируулдаг. Хэрэв тохируулах саваануудыг ашиглахгүй тохиолдолд цөмийн задралын гинжин урвалын үед маш богино хугацаанд асар их хэмжээний энерги ялгарах бөгөөд цөмийн энергийн ийм хэлбэрийг ашигласан жишээ нь атомын бөмбөг юм.

Реактороос гарах өндөр даралт бүхий усны уураар турбин (6)-ыг эргүүлэх үед түүнд холбогдсон генератор (7)-т цахилгаан энерги үүсдэг. Энэхүү процесс нь нүүрсэн түлш бүхий дулааны цахилгаан станцтай адил юм. Турбиныг эргүүлсэн усны уур конденсацлагдан шингэн хэлбэр (ус)-т шилжих бөгөөд насос (10)-ны тусламжтайгаар дахин реакторт оруулж ууршуулдаг. Ус (5), уур (4)-ын эргэлтийн энэхүү хэлхээ реакторын цөмийг дайрч өнгөрөх учир задралын процессоос үүсэх цацраг идэвхт бодисыг агуулж байдаг. Мөн турбинээс гарсан уур усны холимгийг конденсацлаж бүрэн хэмжээгээр ус болгон хувиргах зориулалттай хөргөлтийн үндсэн систем (9) ашиглагдах бөгөөд энэхүү системийн насосууд зэрэг АЦС-ын төхөөрөмжүүд тухайн өөрийн үйлдвэрлэсэн цахилгаан энергээр тэжээгддэг. Японы АЦС-уудын реакторууд хөргөлтийн үндсэн системээс гадна зөвхөн ослын үед ажиллах зориулалттай ослын хөргөлтийн хоёр системээр давхар тоноглогдсон байдаг. Ослын хөргөлтийн 1-р систем нь цахилгааны гадны буюу дизел эх үүсвэрээр тэжээгдэж хөргөлтийн үндсэн ситемээс тусдаа схемээр ажилладаг. Харин энэхүү систем ямар нэг байдлаар доголдсон тохиолдолд ослын хөргөлтийн 2-р систем ажиллаж далайн усыг шууд реакторт шахах замаар хөргөлт явуулдаг. Хөргөлтийн үндсэн болон ослын 1-р системд өндөр хэмжээгээр цэвэрлэгдсэн ус ашиглагддаг бол ослын 2-р систем шууд далайн ус ашигладгаас энэхүү систем ажилласан тохиолдолд реакторыг дахин ашиглах боломжгүй болдог байна.

Аваар осол тохиолдох үед АЦС-д реакторын үйл ажиллагааг зогсоох, реакторыг хөргөх, цөмийн түлш болон цацраг идэвхт бодисын алдагдал гаргахгүй байх гэсэн 3 үндсэн шаардлага тавигддаг байна. Реакторын ажиллагаа буюу цөмийн задралын гинжин урвалыг зогсоогоогүй тохиолдолд ялгарч буй энергийн нөлөөгөөр дэлбэрэлт үүсч цацраг идэвхт бодис их хэмжээгээр алдагдах нөхцөл болдог. Мөн реакторын ажиллагааг зогсоосон ч задралаас үүссэн цацраг идэвхт бодисууд тодорхой хэмжээний дулааны энерги агуулах учир хэд хоногийн туршид хөргөх шаардлага гардаг байна. Эцэст нь ямар нэгэн байдлаар цацраг идэвхт бодисын алдагдал гаргах тохиолдолд хүний бие болон байгал орчинд нөхөж баршгүй хохирол учруулах эрсдэлтэй юм.

1-р реакторын дэлбэрэлт
Фүкүшима Дай-Ичи (нэгдүгээр) АЦС нь 4.7 ГВт хүчин чадалтай бөгөөд энэ үзүүлэлтээр дэлхийн хамгийн том 25 АЦС-ын нэгт тооцогддог. 1971 онд байгуулагдсан, японы Фүкүшима мужын Окүма хотод далин эрэг дээр байрладаг, 460-1100 МВт хүчин чадал бүхий 6 цөмийн реактортой юм.
3 сарын 11-ний өдрийн газар хөдлөлтөөр япон улсын дөрвөн АЦС-ын ослын үеийн хамгаалалтын систем ажиллаж 11 цөмийн реакторын ажиллагаа автоматаар зогссон байна. Энэ үед тохируулах саваанууд реакторуудын түлшний бортогоны хооронд байрлаж реактор доторхи нейтронуудыг шингээж авсанаар задралын процесс бүрэн зогсчээ. Өөрөөр хэлбэл дээр дурдсан ослын үеийн 3 шаардлагын эхнийх нь бүрэн хангагдсан юм. Энэ үед АЦС-ийн цахилгаан генераторуудын ажиллагаа мөн адил зогсож цахилгааны дотоод тэжээлийн үүсгэвэргүй болсоноос хөргөлтийн үндсэн системийн насос зэрэг дотоод тэжээлээс хангагддаг цахилгаан төхөөрөмжүүд мөн адил зогсов. Дараагийн ээлжинд ихэнх АЦС-уудад ослын үеийн хөргөлтийн 1-р систем (хөргөлтийн үндсэн системээс тусдаа, зөвхөн аваарын үед ажиллах ) ажиллаж реакторын хөргөлт зохих ёсоор явагдсан байна. Мөн реакторыг зогсоох, хөргөх үйл ажиллагаа амжилттай явагдсан учир түлш болон цацраг идэвхт бодисын алдагдалгүйгээр ихэнх станцуудыг бүрэн зогсоож чадсан юм.

Харин газар хөдлөлтийн голомтод хамгийн ойр байрлах Фүкүшимагийн Дайичи АЦС-ын 1-р реакторын ослын үеийн хөргөлтийн 1-р систем ажиллаагүй байна. Шалтгаан нь бүрэн тодорхойгүй болоогүй байгаа боловч газар хөдлөлтийн нөлөөгөөр дизел станцад гэмтэл гарсанаас ажиллаагүй, мөн гадаад үүсвэрээс цахилгаан тэжээл авах боломжгүй болсонтой холбоотой гэж үзэж байгаа юм. Дараагийн шатанд ослын хөргөлтийн 2-р системийг ажиллуулан далайн усыг реакторт шахаж эхэлсэн боловч доголдол гарч хөргөлт бүрэн явагдаж чадаагэй байна. 11-ний өдрийн орой реактор дотор их хэмжээний уур үүсч даралт ихэссэнээс дэлбэрэх нөхцөл бий болсон учир даралтат хийг шууд агаарт гаргасан байна. Үүгээр дээр дурдсан 3-р шаардлага хангагдаагүй бөгөөд цацрагийн тун хэмжээг тодорхой хэмжээгээр агуулсан усны уур агаарт цацагдаж тархаж эхэлсэн юм. Хөргөлтийн үед түлшний бортогууд бүрэн хэмжээгээр усанд булхсан байдалд байх ёстой боловч тодорхойгүй шалтгаанаар усны түвшин буурч бортгоны дээд хэсэг уснаас ил гарчээ. Энэ нь дулааны энергийн нөлөөгөөр бортогууд хайлах, гэмтэх эрсдэл бий болгож цаашид цацраг идэвхт бодис алдагдахад хүргэж болох байв.

12-ны өглөө реакторын усны түвшин буурч 4 м урттай түлшний бортогоны 170 см орчим хэсэг нь уснаас ил гарсан бөгөөд хайлах буюу гэмтсэн байх магадлалтай хэмээн мэдээлэгдэв. Өдрийн 12 цагийн үед 1-р реакторын цөмийн хаягдалд хийсэн шинжилгээгээр цацраг идэвхт цезий илэрсэн байна. Энэ бодис нь түлшний бортогод агуулагдах учир бортого хайлсан байж болох таамаглалыг баталгаажуулав. Эцэст нь өдрийн 3 цаг 30 минутад 1-р реакторт дэлбэрэлт болов. Дэлбэрэлтийн шалтгааныг түлшний бортого хайлан усны ууртай урвалд орж их хэмжээний устөрөгчийн хий үүссэнээс болсон хэмээн таамаглаж байгаа боловч реакторын битүүмж ямар нэг байдлаар алдагдаагүй хэмээн мэдээлэв. Мөн реактор дотор үүссэн усны уур реактороос гадагшилж төмөр бетонон барилгын хийцийн дээвэр дор хуралдаж дэлбэрсэн гэсэн дүгнэлтийг мэргэжилтнүүд гаргасан нь барилгын зөвхөн дээврийн хэсэг дэлбэрсэн байгаагаар нотлогдож байгаа юм. Гэхдээ уур ямар замаар реактороос гадагшилсан нь тодорхойгүй байна. Энэ үйл явдал Япон улсын цөмийн эрчим хүчний түүхэнд хамгийн том осолд тооцогдох болов. 19 хүн дэлбэрэлтээс алдагдсан цацраг туяаны нөлөөнд орсон нь тодорхой болсон боловч нийтдээ 600 гаруй хүн мөн адил цацрагийн тунг хүртсэн байх магадлалтай хэмээн мэдээлэгдэв. Станцын ойролцоох хэмжих төхөөрөмжийн заалтаар цацрагийн хэмжээ цагт 1600 орчим мкЗв (микрозиверт) хүрсэн байна.

3-р реакторын дэлбэрэлт
12-ны оройн 5 цагаас 3-р реакторт усны түвшин буурч мөн адил түлшний бортого хайлах нөхцөл үүссэн учир ослын хөргөлтийн 1-р системийг зогсоож реакторт далайн ус шахах ажил эхлэв. Мөн адил реакторын даралт ихэссэнээс реакторын уурыг агаарт гаргах ажиллагааг өглөөний 5 цаг орчимд эхлүүлсэн байна. 13-ний өдөр усны түвшин буурч түлшний бортогоны 2.2 м хэмжээтэй хэсэг уснаас ил гарсан учир хайлсан байх магадлалтай тухай мэдээлэгдэв. Энэ нь 1-р реактортой адил устөрөгчийн дэлбэрэлт үүсэх нөхцөл бий болсон гэсэн үг юм. Усны түвшингийн бууралтын шалтгаан тодорхойгүй байсан бөгөөд усны шугамд ямар нэгэн алдагдал гарсан, мөн түвшингин хэмжүүр алдаатай зааж байж магадгүй хэмээн таамаглаж байв. 13-ний 11 цагт 1-р реакторт болсон адил дэлбэрэлт 3-р реакторт болов. 3-р реакторын хүчин чадал нь 1-ээс 1.5 дахин илүү учир дэлбэрэлтийн хүч ч тэр хэмжээгээр их байв. Хэмжилтээр реакторын ойр орчимд нейтрон болон цацраг идэвхт бодис илрээгүй учир реакторын бүрэн бүтэн байдал алдагдаагүй гэсэн дүгнэлт гарчээ. Станцын ажилчин 11 хүн шархдаж 1 хүнд цацрагын тун шингэсэн учир ойр орчимын 20км-ийн тойрогт байрлах хүмүүсийг нүүлгэх буюу гэртээ хоргодох арга хэмжээг авч эхлэв. 13-ний өдрийн 2 цаг 20 минутад хийсэн хэмжилтээр цацрагын хэмжээ зөвшөөрөгдөх дээд хязгаар (500 мкЗв)-ыг давж цагт 751 мкЗв-т хүрсэн боловч хэсэг хугацааны дараа 200 мкЗв-т хүрч тогтворжсон байна.

2 болон 4-р реакторын дэлбэрэлт
13-ний өдрийн 1 цагийн үеэс 1, 3 -р реакторуудтай адилаар 2-р реакторын хөргөлтийн ажиллагаа доголдон, реакторын даралтын хэмжээ ихэсч усны түвшин буурч эхлэв. Энэ нь түлшний бортого хайлж устөрөгчийн дэлбэрэлт үүсэх нөхцөл учир усны уурыг агаарт гаргах оролдлого хийсэн боловч агаарын хаалтууд нээгдээгүйгээс амжилтгүй болсон байна. Мөн реакторт далайн ус шахаж байсан боловч хөргөлт шаардлагатай хэмжээнд хүртэл явагдсангүй. Мэргэжилтнүүд реакторын даралт өндөр байгаагаас насос усыг бүрэн шахаж чадахгүй байна хэмээн дүгнэж реакторыг хөргөх үйл ажиллагаа хяналтаас гарсаныг хүлээн зөвшөөрөв. 14-ний өглөөний 6 цаг 10 минутад 2 реакторт жам ёсны гэмээр дэлбэрэлт болов. Энэ удаад реакторын хамгаалалтын саванд гэмтэл гарсан байх магадлалтай тухай мэдээлэгдэв. Өглөө 8 цаг 30 минутад хийсэн хэмжилтээр цацрагын хэмжээ зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээнээс 16 дахин ихэсч 8217 мкЗв болов. Энэ нь түлшний бортого хайлсаныг харуулж байна гэж үзэж болох юм. Хэсэг хугацааны дараа цацрагын хэмжээ цагт 2000 мкЗв орчимд хүрч тогтворсон байна. Оршин суугчдыг нүүлгэх буюу аюулгүй байдалд хоргодох тойрийн хэмжээг 30 км болгон нэмэгдүүлэв.

15-ны өдрийн өглөөний 6 цаг 14 минутад 4-р реакторын орчимд дэлбэрэлтийн чимээ сонсогдож дээврийн хэсэгт түймэр гарсан байгааг станцын ажилчин илрүүлсэн байна. 4-р реактор нь 1, 2, 3-р реакторын адил ажиллагаанд залгаатай байгаагүй бөгөөд шалгалт, засвар хийх зорилгоор зогсолтын байдалд байсан юм. Түймэр хэсэг хугацааны дараа унтарсан боловч барилгын дээврийн хэсэгт 8 м хэмжээний 2 нүх үүссэн байна. Станцын ажилчид 1, 2, 3-р реакторын хөргөлтийн ажиллагаанд анхаарал хандуулж 4-р реакторын хянлтыг орхигдуулсанаас хэрэглээгүй түлшний хөргөлтийн ажиллагаа алдагдан усны түвшин буурч, температур нэмэгдсэнээс дэлбэрэлт болсон гэсэн урьдчилсан дүгнэлтийг гаргав. 15-ний өдрийн 1 цагийн үед 3-р реакторын орчимд хийсэн хэмжилтээр цацрагын хэмжээ цагт 400 млЗв (миллизиверт) буюу нэлээд аюултай хэмжээнд хүрч өссөн байна.

Цацраг туяаны тархалт
Одоогоор цацрагын тархалтын хэмжээ хэрхэн өөрчлөгдөх нь хүмүүсийн сэтгэлийг хамгийн ихээр түгшээж байна. Өнөөдрийг хүртэл АЦС-ын ойр орчинд илэрсэн цацраг туяаны хэмжээ компьютер томограф, рентгэн зэрэг эмнэлгийн шинжилгээний үед хүний биед шингэх хэмжээнээс илүү гараагүй байсан юм. Харин хамгийн сүүлийн хэмжилтээр илэрсэн цагт 400 млЗв хэмжээ нь АЦС-ын ажилчны биед бүтэн жилийн турш нөлөөлж болох хэмжээнээс 8 дахин их байгаа нь ноцтой үзүүлэлт юм. Цацрагийн хэмжээ цагт 500 млЗв болох тохиолдолд хүний бие хордлогод орж венийн судсан дахь линфоцитийн хэмжээ багасах, цагт 1000 млЗв хүрсэн тохиолдолд 10 хүний нэгт дотор муухайруулах нөлөөг тус тус үзүүлдэг байна. Мөн энэ өдрөөс гамшигт нэрвэгдсэн мужуудад цацрагын хэмжилт хийж эхэлсэн бөгөөд өглөөний 6 цагийн хэмжилтээр АЦС-аас 70 км зайтай Ибараки мужын Китаибараки хотод ердийн хэмжээнээс 100 дахин их буюу 5.575 мкЗв, Точиги мужийн Үцүномия хотод 35 дахин их буюу 1.317 мкЗв, Сайтама хотод 20 дахин буюу 1.222 мкЗв, Токиод мөн адил 20 дахин их хэмжээний цацраг туяа тус тус тархсан нь илэрсэн байна. Ердийн хэмжээ гэдэг нь байгальд ердийн нөхцөлд үүсэх цацараг туяаны хэмжээ юм.

Фүмүшима Дайичи АЦС-ын гурван реакторт гарсан дэлбэрэлтийн шалтгаан болон явц бүрэн тодорхой болоогүй байгаа боловч үндсэндээ газар хөдлөлтөөс үүдэлтэй хөргөлтийн системийн гэмтэлээс шалтгаалсан хэмээн урьдчилсан байдлаар дүгнэж болох юм. Дайичи АЦС-аас 11 км зайд байрлах Фүкүшима Дай-ни (хоёрдугаар) АЦС-д хөргөлтийн системд гэмтэл гараагүй бөгөөд бүх реакторуудын хөргөлтийг 14-ний өдөр бүрэн гүйцэтгэж чадсан байгаа нь энэхүү дүгнэлтийг баталгаажуулж байна. Хэдийгээр цацраг туяа болон цацраг идэвхт бодисыг хүрээлэн байгаа орчинд тодорхой хэмжээгээр алдсан ч хөргөлтийн системийн ажиллагааны доголдолтой нөхцөлд нарийн төвөгтэй процессийг тодорхой хэмжээгээр чадварлагаар удирдаж цөмийн реакторын томоохон дэлбэрэлтэд хүргээгүй япон мэргэжилтнүүдийн ур чадварыг үнэлэх хэрэгтэй болов уу.

Мөн түүнчлэн энэ удаагийн газар хөдлөлтийн хүч урьд тохиолдож байгаагүй өндөр байсан учир хамгаалалтын системийн хүчин чадлаас давсан, өөрөөр хэлбэл ийм хэмжээний газар хөдлөлтөд бэлтгэлгүй байсан хэрэг юм. Иймд бүх АЦС-уудын хамгаалалтын ситемийн түвшинг дээшлүүлэх асуудал мөн адил яригдаж байна. Одоогийн байдлаар гурван реакторын параметрүүд болон хөргөлтийн үйл ажиллагаа тогтворжсон байгаа боловч цаашид нөхцөл байдал ямар нэг байдлаар хүндэрч болохыг үгүйсгэхгүй байна. Хэдийгээр дэлбэрэлт үүссэн ч 4 хоногийн туршид хөргөлт хийгдэж, реакторын температур тодорхой хэмжээгээр буурч байгаа учир хэд хоногийн дараа хөргөлтийг бүрэн дуусгах боломж бүрдэнэ гэдэгт хүмүүс найдаж байна. Цаашид реакторуудын хөргөлтийн үйл ажиллагааны явцын талаархи онцлог мэдээллүүдийг тус блогоор мэдээлж байх болно.