Нэвт харагдах дэлгэц бүхий ухаалаг утас бүтээж байна

Японы NTT Docomo, Фужицү компаниуд хамтран нэвт харагдах дэлгэц бүхий ухаалаг утасны туршилтын загварыг бүтээсэн байна. Уг утасны дэлгэц даралт мэдрэх бөгөөд урд болон ар талаас нь удирдах боломжтой юм. Өнөөдрийн байдлаар өргөн хэмжээгээр ашиглагдаж байгаа даралт мэдрэгч дэлгэцүүд дээр хуруугаар дарж төхөөрөмжийг удирдахад гар, хуруу дэлгэцийг хааж харахад саад болдог. Тэгвэл нэвт харагдах дэлгэцийг ар талаас нь удирдах боломжтой болсоноор энэ хүндрэлээс зайлсхийж чадах юм.

Мөн хоёр талаас нь нэгэн зэрэг даралт хийх замаар ухаалаг утсыг удирдах шинэ хэлбэрийг санал болгож байна. Тухайлбал дэлгэцийн урд талаас апликэшний тэмдэглэгээн дээр дарангаа ар талаас дэлгэцийг сольж хүссэн байрлалд шилжүүлэх боломжтой. Иймэрхүү шинэ төрлийн удирдах хэлбэрийн жишээ болгож рубикийн шоог эвлүүлэх үйлдлийг видео бичлэгт үзүүлжээ. Дэлгэцний урд талд даралт хийж шоог бүхлээр нь эргэлдүүлэх бол ар талын даралтаар шооны зөвхөн сонгосон давхаргыг эргүүлж, өнгө нийлүүлэх үйлдлийг хийх боломжтой юм.
 
Дэлгэцийн үзүүлэлтийн хувьд одоогоор QVGA (320 x 240) бөгөөд 2.4 инчийн хэмжээтэй байгаа учир зах зээлд нэвтрүүлэхийн тулд илүү сайжруулах шаардлагатай юм. Мөн төхөөрөмжүүдэд угсрагдах нэмэлт дэлгэц хэлбэрээр ашиглах боломжтой. Ийм тохиолдолд дэлгэцийн хүчин чадал хязгаарлагдмал байх бөгөөд илүү өргөн хүрээнд ашиглагдана гэж үзэж байна. Үүнээс гадна одоогийн ухаалаг утаснуудтай харьцуулахад дэлгэцийн гэрэлтэлт бага байгаа учир гэрэл багатай орчинд дүрслэлүүдийг ялгаж харахад хүндрэлтэй. Зохион бүтээгчид цаашид технологийн сайжруулалт хийж эдгээр дутагдлуудыг арилгахаар төлөвлөж байна.





эх сурвалж, diginfo

Зүрхний өвчинд анх удаа нөхөн сэргээх эмчилгээ хийжээ

Дэлхийд анх удаа нөхөн сэргээх эмчилгээний шинэ аргыг хүүхдийн зүрхний өвчний эмчилгээнд амжилттай хэрэглэсэн байна. Япон улсын Окаяма их сургуулийн эмнэлэгт өвчтний өөрийнх нь  зүрхний эсийг өсгөвөрлөх замаар хийсэн нөхөн сэргээх эмчилгээний үр дүнд 7 өвчтөний зүрхний үйл ажиллагааг сэргээжээ.

Хүүхдийн зүрхний өвчлөлийн элбэг тохиолдлуудын нэг болох "зүүн ховдлын ажиллагааны төрөлхийн дутагдал" (hypoplastic left heart syndrome)-ын эмчилгээнд өнөөдрийг хүртэл зүрх шилжүүлэн суулгахаас өөр үр дүн бүхий эмчилгээний аргыг олж чадаагүй байсан юм. Мөн зүрхний донор ч хангалттай олддоггүй.

Окаяма эмнэлэгт хүүхдийн зүрхний эсийг ялган авч 50-100 дахин өсгөвөрлөн, зүрхэнд буцааж суулгах замаар үйл ажиллагааг нь сэргээх туршилт, судалгааг сүүлийн нэг жилийн хугацаанд хийж байна. Үүний үр дүнд 0-3 насны 7 хүүхдийн зүрхний үйл ажиллагааг 5-22 хувиар амжилттай сэргээж чадсан байна.

Тэдгээрийн дотор эрчимт эмчилгээний тасгаас гарч гэрээр эмчигээгээ үргэлжлүүлэх тохиолдол ч гарчээ. Мөн эд эсийн дасан зохицохгүй байх асуудалгүй бөгөөд эмчилгээний дагалдах ямар нэгэн хүндрэл гараагүй байна. Окаяма эмнэлэг эмчилгээний шинэ аргыг албан ёсоор нэвтрүүлэхтэй холбоотой хүсэлтийг эрүүл мэндийн яаманд гаргаад байна.



эх сурвалж, nhk news

Space Shuttle - 30 жилийн түүх (эхний хэсэг)

2011 оны 7 сарын 21, Шатлл - Атлантис хөлөг Флорида муж дах Кеннедийн нэрэмжит сансарын нислэгийн төвд амжилттай газардсанаар Шатлл хөлөг хамгийн сүүлийн буюу 135 дахь аялалаас эргэн ирж түүний 30 жилийн түүх дуусгавар болсон юм. Шатлл хөлөг дэлхийн түүхэнд хамгийн хол зайг туулж, хамгийн олон даалгавар гүйцэтгэж, хамгийн их ачаа тээвэрлэсэн сансарын хөлөг билээ. Түүний гялалзсан ололт амжилтуудын дунд гунигт золиос ч бас байсан юм. Хүмүүсийн нүдний өмнө сансарын нисгэгчид амиа алдах тохиолдол ч гарч байсан. Гэхдээ Шатлл хөлөг дэлхийг өөрчилсөн нь үнэн билээ.

АНУ-ын Флорида мужын далайн хэсэгт байрлах Канавералын хошуу. Сансарын хөлгийн нислэгийг өөрийн нүдээр харахыг хүссэн хэдэн мянган хүн цуглажээ. Шатлл бол дэлхий дээрх хамгийн өндөр хүчин чадалтай, хамгийн нарийн төвөгтэй бүтэц бүхий тээврийн хэрэгсэл юм. Хөөрөх үеийн жин 2200 тоннд хүрнэ. Дэлхийн татах хүчийг давж хөлгийг хөөргөхийн тулд төсөөлшгүй их хэмжээний дэлбэрэлтийн хүчийг удирдан жолоодох шаардлагатай болно.

Хөлөг хөөрч эхлэхээс 6 секундийн өмнө 800 тонн устөрөгч - хүчилтөрөгчийн шингэн түлш бүхий үндсэн хөдөлгүүрт гал ноцооно. Хэрэв нислэгийн талбайн ойролцоо байвал түлшний дэлбэрэлтээс үүсэх дуу чимээг тэсвэрлэхэд ч бэрх байх болно. Дараа нь хатуу түлш агуулах нэмэлт пуужингууд ажиллаж Айробус, Бойнг зэрэг зорчигч тээврийн 24 аварга онгоцыг нийлүүлсэнтэй тэнцэх, 2700 тоннын түлхэлтийн хүчийг үүсгэнэ. Энэ үед хөлгийн бүхээгт аймшигтай чичиргээ үүсч сансарын нисгэгчдийн биеийг хайр найргүй савлуулна.

Хөлгийн хөөрөлт аажим, алгуур өгсөж байгаа мэт харагдах боловч нисгэгчдийн бие хүндийн хүчнээс 2 дахин их ачаалал авч суудалдаа шахагдана. 40 секундийн дараа хөлгийн хурд шингэн дэх дууны хурдтай тэнцэж 1100 км/ц-аас давна. 2 минутын дараа нэмэлт хос пуужин хөлгийн их биеэс сална. Энэ үед холбооны төхөөрөмжид хүмүүсийн баярлаж хөөрсөн, сэтгэл догдолсон дуу хоолой сонсогдож хөлгийн нислэгийн шийдвэрлэх  үе ард хоцорсоныг илтгэнэ. Шатлл хөлөг хөөрсөнөөс хойш дөнгөж 8 минут 30 секундын дараа дэлхийн тойрог замд орох болно.

Гэвч 40 жилийн өмнө, Шатлл хөтөлбөр эхлэх үед энэ бүхэн мөрөөдөл төдий байсан юм. 1960-аад оны үед АНУ-ын сансар судлалын салбарын үйл ажиллагаа ЗХУ-тай өрсөлдөж, сансарт тэргүүлэх байр суурийг эзлэхийн төлөө бүх хүчээ дайчилж байлаа. Сансарын нисгэгчид үндэсний баатарт тооцогдож, дараа дараачийн залуу нисгэгчдийн мөрөөдлийн гүүр нь болж байсан юм. 1960 оны 7-р сард Неил Армстронг, Аполло 11 хөлгөөр нисч саран дээр амжилттай газардсанаар америкчуудын зорилго биелэв. Харин 1970-аад оноос хүмүүсийн сансарт хандах сэтгэл хөдлөл огцом унтарсан юм.

Хүн төрөлхтөнг саранд хүргэсэн зардал хэтэрхий өндөр байв. Нийт 25 тэрбум доллар зарцуулжээ. Иймд дараагийн сансарын нислэгийн өртгийг эрс багасгах шаардлага урган гарсан юм. 1960-аад оноос НАСА-гийн эрдэмтэд олон дахин ашиглах боломжтой сансарын хөлөг бүтээх төлөвлөгөөг боловсруулж эхэлсэн байна. Тэд сансарт нисэх үед сансарын хөлөг мэт хөөрч, эргэн ирэхдээ онгоц мэт газардах хөлгийн загварыг зохиож Шатлл хэмээн нэрлэжээ. Шинэ загвар сансарын хөлөг, хөөргөгч пуужин, планерийг нэтгэсэн бүтэцтэй байх бөгөөд тухайн үед байгаагүй, нарийн төвөгтэй бүтэцтэй байв.

Хөлгийг эсэн мэнд газардуулах зорилгоор анх удаа далавч болон дугуйг угсрахаар төлөвлөжээ. Уг хөлөг хүн төрөлхтөнг саран дээр хүргэсэн Сатурн пуужингаас илүү үр ашигтай, хямд өртөгтэй байна гэдэгт итгэж байв. Мөн хиймэл дагуул болон судалгаа шинжилгээний төхөөрөмжүүдийг тээвэрлэх, сансарт хүн байнга ажиллаж, амьдрах орчинг бий болгож, улмаар сансар судлалыг хүн төрөлхтөнд ашиг тустай хэлбэрээр хөгжүүлэхэд хямд өртөг бүхий олон дахин ашиглах сансарын хөлөг бүтээх шаардлага урган гарчээ. Шатлл төсөл дэлхийн сансар судлалын түүхэн оролдлогуудын нэг байсан юм.

Тухайн үед пуужингийн урд хэсэгт сансарын хөлгийг залгаа байдлаар угсарч, аль алиныг нь дахин ашиглах, хөлгийн далавчийг шулуун болон гурвалжин гэсэн 2 хувилбараар тус тус судлаж байв. Судалгааны үед тулгарсан хамгийн том бэрхшээл нь хөлгийн их биеийн жинг хангалттай хэмжээнд хүртэл бууруулах явдал байсан бөгөөд үүнийг шийдвэрлэх аргуудын нэг нь хөлгийн их биеийн доод хэсэгт харьцангуй том овор хэмжээ бүхий түлшний хэсгийг суурилуулах явдал байв. Энэ бүхний эцэст хос пуужин бүхий олон дахин ашиглах хөлгийн одоогийн загварыг бүтээсэн байна.

Хөөрөх үед түлш агуулагдах хэсгүүд ашиглагдан хаягдах бөгөөд хамгийн гол нь хөлгийн их биеийг олон дахин ашиглах боломжтой болов. Үүгээр нэг удаагийн нислэгийн зардлыг 10 сая доллар хүртэл бууруулах боломжтой болжээ. 1970-аад оны эхээр үндсэн зураг төсөл бэлэн болж, хөлгийг бүтээх ажил эхэлсэн байна. НАСА-гийн хамгийн эхний зорилго 300-500 км буюу нам өндөрт хөлгийг дэлхийн тойрог замд оруулахад чиглэж байв. Харин нисгэгчдийг хэрхэн эсэн мэнд дэлхийд эргэн ирүүлэх инженерүүдийн хувьд "толгой өвтгөсөн" асуудал байжээ. Хамгийн гол нь агаарын эсэргүүцлээс үүсэх халалтаас хөлгийг хамгаалах явдал байв.

Хөлөг дэлхийн агаар мандалд орж ирэх үед үүсэх үрэлтийн нөлөөгөөр хөлгийн гадарга 1650 хэм хүртэл хална. Энэ нь төмөрлөгийг хормын төдийд хайлуулах хэм юм. Хөлгийн гадаргыг ердийн нисэх онгоцтой адил хөнгөн цагаанаар хийхээр төлөвлөжээ. Хөнгөн цагаан нисэх онгоцны хувьд төгс материал боловч өндөр температурт тэсвэр муутай юм. Ердийн ахуйн хэрэглээний богино долгионы зууханд 200 хэмд халаахад л зөөлөрдөг. Иймд түүнийг халалтаас тусгаарлах нь инженерүүдийн хувьд шийдвэрлэх ёстой тэргүүн зэргийн асуудал байв.

Шатлл хөлгийг бүтээх явцад буюу 1977 оноос түүнийг жолоодох сансарын нисгэгчдийг шалгаруулж эхэлсэн байна. Өмнө нь сансарын нисгэгчдийг зөвхөн цэргийн туршин нисгэгчдээс сонгодог байсан бол Шатлл хөлгийг жолоодоход шинэ төрлийн нисгэгчид шаардлагатай болов. Учир нь хиймэл дагуул хөөргөх, засварлах, тойрог замд шинжлэх ухааны туршилт, судалгаа хийхэд нарийн мэргэжлийн хүмүүс ажиллах шаардлага гарна. Шалгаруулалтад эрдэмтэн, эмч, инженер мэргэжлийн энгийн хүмүүс оролцох болж тэдний дунд анхны эмэгтэй нисгэгч ч үзэгдэх болжээ. Мөн хар арьстангууд ч шалгарах болж арьс өнгө ялгалгүйгээр сансарт нисэх боломж бүрдэв.

Харин инженерүүд долоо хоногт 50-60 цаг ажиллаж байсны үр дүнд хайлмал цахиур (Fused quartz and fused silica) агуулсан дулаан тусгаарлах материалыг бий болгосон байна. Цахиурын давхар исэл нь дулаан тусгаарлах шинж чанарыг агуулдаг. Түүний тусламжтайгаар хөлгийн гадаргын температурыг агаар мандалд нэвтрэх үед 176 хэмд барих боломжтой нь тодорхой болжээ. Гэвч өөр нэгэн шинэ асуудал урган гарсан нь дулаан тусгаарлагчийг хөлгийн хөнгөн цагаан гадаргад шууд наалдуулан тогтоох боломжгүйд байв. Хөнгөн цагаан температурын нөлөөгөөр тэлж, агшдаг бол дулаан тусгаарлагчид ийм үзэгдэл ажиглагдахгүй. Ийм тэдгээрийг хооронд нь шүргэлцэхгүй байдлаар угсрах шаардлагатай.

Асуудлыг шийдвэрлэх аргыг санаанд оромгүй газраас олжээ. Үүнд ковбой малгай хийдэг эсгий материал хамгийн тохиромжтой байв. Хөнгөн цагаан гадаргад эсгийг, түүн дээрээс дулаан тусгаарлагчийг тус тус наалдуулан тогтоов. Наалдуулагчид ердийн америкчуудын гэрт өдөр тутам хэрэглэгддэг зүйл, угаагуурын усны хоолой орчимд ус алдахаас сэргийлэх резин жийрэгний материалыг ашиглажээ. Шатлл хөлгийн гадаргыг бүрэн хэмжээгээр бүрэхэд нийт 25 мянган ширхэг дулаан тусгаарлагч ялтас шаардагдав. Иймэрхүү байдлаар технологийин олон асуудлыг, хөлгийн жинг мэдэгдэхүйц нэмэгдүүлэлгүйгээр нэг бүрчлэн, бүрэн шийдэж чадсан байна. Хөлгийн нийт урт 60м, жин 2000 тоннд хүрчээ.

Хөлгийн угсралтын ажил бараг 10-аад жил үргэлжилж, 1970-аад оны эцсээр дэлхийн анхны олон дахин ашиглах сансарын хөлөг бүтээгдсэнийг зарлав. Гэвч асуудал үүгээр дуусахгүй. Төхөөрөмжүүдийн тусламжтайгаар хөлөгт хяналт, шалгалт хийж хангалттай үнэлэгдсэн байлаа ч нисгэгчдийг суулган туршилтын нислэг хийлгүйгээр эцсийн дүгнэлт гаргахад учир дутагдалтай. Сансар судлалын түүхэнд хамгийн эрсдэлтэйд тооцогдох туршилтын нислэгийг гүйцэтгэх үүрэг Жо Энгл, Ричард Трули нарт оногдов. 50 настай Жо Энгл сарны гадарга дээр хүртэл гишгэж үзсэн ахмад туршлагатай сансарын нисгэгч бол Ричард Трули тэнгисийн цэргийн нисэх хүчний урдаа барьдаг туршин нисгэгчдийн нэг юм .

1981 оны 4 сарын 12. Шатлл - Колумбиа хөлгийн хамгийн анхны жолоодлогот нислэгийн гэрч болохоор 500 мянган хүн Кеннедийн нэрэмжит сансарын нислэгийн төвд цуглажээ. Өмнө нь 1967 онд, Аполло төслийн нислэгийн туршилтын үед осол гарч сансарын 3 нисгэгч амь үрэгдсэн харамсалтай тохиолдол гарч байсан юм. Иймэрхүү эндэгдэл гарвал Шатлл хөтөлбөрийн хувь заяа эцэс болох болно. 10 жилийн турш бүтээгдсэн сансарын шинэ хөлгийн туршилт эхлэв. Хөдөлгүүр ажиллаж эхлэхийн өмнөхөн их хэмжээний ус ялгарч хөлгийн доод хэсэгт хүрхрээ мэт урсаж байгаа нь харагдав. Чих дөжрөм тэсрэлтийн чимээтэй хамт үндсэн хөдөлгүүр ажиллагаанд залгагдах үед их хэмжээний ус ууршиж агаарт дэгдэнэ.

Усны уур, манан дундаас галан зам татуулсаар Шатлл хөлөг хөөрөв. Хэсэг хугацааны дараа хөлөг тойрог замд орсоныг илтгэх "нэмэлт пуужингууд салж, үндсэн хөдөлгүүр унтарлаа" гэсэн мэдээлэл сансарын нислэгийг удирдах төвд ирэхэд тэнд байсан хүмүүс нэгэн зэрэг босч, баярлан хөөрч, алга ташицгааж байв. "Хөлөг 8 км/с-ын хурдтайгаар дэлхийг тойрон нисч эхэллээ" хэмээх дараачийн мэдээ ирэв. Дэд ерөнхийлөгч Бушын талархлын үгс дэлхий даяар цацагдав. Үүгээр дэлхийн сансар судлалын түүхэнд шинэ үе эхэлсэн юм.

Гэвч энэ их баяр хөөр хэдхэн хормын дараа ор мөргүй алга болжээ. Туршилтын нислэг эхэлсэнээс хойш 90 минутын дараа электрон төхөөрөмжүүдээс ялгарах дулааныг зайлуулах зорилгоор хөлгийн ачааны хэсгийн хаалгыг онгойлгох үед инженерүүдийн сэтгэлийг хамгийн их түгшээж байсан аюулыг дэлгэц дээрх мэдээллүүд зааж байв. Дулаан тусгаарлагч ялтаснуудаас 16 нь хөлгийн их биеэс салж хаягдсан байв. Хөлөг агаар мандалд орох үед тэдгээр хэсгийн гадаргын материал хайлах болно. 25 мянган ялтасны дотор хэдэн мянга нь хөлгийн амин чухал хэсгүүдийг хамгаалж байсан бөгөөд тэдгээрийн цорын ганц нь хууларсан тохиолдолд хөлгийг бүхэлд нь сүйрүүлэх аюултай юм.

Инженерүүдийг яаралтай цуглуулж, камерийн дүрслэлийг нарийвчлан судлаж эхлэв. Ялтас хууларсан хэсэгт өндөр температур хэрхэн нөлөөлөхийг дахин дахин тооцоолж үзжээ. Хөлөг агаар мандалд орох үед их биеийн доод хэсэг хамгийн өндөр хэмжээгээр темпертурын нөлөөнд автана. Тооцоогоор дулаан тусгаарлагч ялтаснууд хууларсан байгаа хөлгийн сүүл хэсэг түүнтэй харьцуулахад температурын нөлөөнд бага орох нь тодорхой болов. Эцэст нь инженерүүд хөлөг аюулгүй буцаж ирнэ гэсэн дүгнэлтэд хүрчээ. Гэхдээ түүнийг урьдчилан шалгах боломж байхгүй. Хөлөг 54 цагийн нислэгийн дараа агаар мандалд орж ирэв. Энэ үед 30 минутын хугацаанд хөлөгтэй холбоо барих боломжгүй юм.

Хугацаа дуусч холбоо тогтоосон боловч аюул эрсдэл бүрэн арилсан гэж итгэхэд эрт. Учир нь хөлөг эсэн мэнд газардах ёстой. Дэлхийн хамгийн нарийн төвөгтэй бүтэцтэй, хамгийн хүнд хөлгийн буултыг хөдөлгүүрээр жолоодох боломжгүй. 76 тонн жинтэй хөлөг агаарын эсэргүүцлийг давж аварга планер хэлбэрээр буух болно. Сансарт 160 мянган км зам туулсан Колумбиа хөлөг туршилтын нислэгээ гүйцэтгээд амжилттай эргэж ирэв. Энэхүү нислэг түүхэнд хамгийн эрсдэлтэй даалгаврыг гүйцэтгэж эсэн мэнд эргэж ирсэн сансарын 2 нисгэгчээс гадна төслийн багийн бүх гишүүдийн амжилт байсан юм. Дэлхийн хамгийн анхны олон дахин ашиглах сансарын хөлөг сансар судлалын түүхэнд шинэ хуудсыг нээж, америкчууд сансарт эргэн ирэв.

1980-аад оны эхээс Шатлл хөлгөөр хиймэл дагуул, тагнуулын хэрэгсэл, шинжилгээ судалгааны төхөөрөмжүүдийг сансарт тээвэрлэх боломжтой болов. НАСА эхний ээлжинд Колумбиа, Челленжер, Атлантис, Дисковери, нэлээд сүүлд Эндовер хэмээн нэрлэгдэх Шатлл хөлгийн 5 загварыг бүтээхээр төлөвлөжээ. Мөн хувийн компаниудтай хамтран бизнесийн чиглэлийн үйл ажиллагаа явуулж эхлэв. 1980-аад оны эхэн үе дэлхийн хэмжээнд технологийн дэвшлийн шинэ шатанд гарсан үе байв. Компьютер, CD тоглуулагч худалдаанд гарч телевизийн нэвтрүүлгүүдийг сансараас дамжуулах болов. Шатлл хөлөг дэлхийн телевизийн технологи, харилцаа холбооны салбарын хөгжилд хувь нэмрээ оруулж, НАСА-гийн түүхэнд ашиг орлого олох боломжтой анхны сансарын хөлөгт тооцогдох болов.

Хиймэл дагуулуудыг хөөргөж, тэдгээрийн тойрог замыг өөрчилж, дэлхийд буцааж авч ирэх болов. Хөлөгт угсарсан 15м урттай робот гарын тусламжтайгаар хиймэл дагуулыг барьж авч засварлах болов. Гүйцэтгэх ажлын хэмжээ ихсэх тусам нисгэгчдийн сансарт өнгөрөөх хугацаа ч уртсав. Үүнээс гадна нисгэгчдийн хувьд гайхалтай бөгөөд сонирхолтой нэгэн "ажил" нь сансараас дэлхийг ажиглах явдал байв. Шатлл хөлөг дэлхийг 90 минутад нэг удаа тойрно. 45 минут тутамд өглөө, орой ээлжилнэ. Хоногт 16 удаа өдөр, шөнө солигдоно. Нисгэгчид сэтгэл хөдлөлөө дарах сургуулилтыг тогтмол хийдэг боловч дэлхийг сансараас анх харах үед тэдэнд жигүүр ургасан мэт сэтгэгдэл ёс мэт төрнө.

Сансарт байрлах хугацаа уртсах тусам нисгэгчдийн өдөр тутмийн амьдралд олон шинэ зүйл нэвтрэх болжээ. Хөлөг дотор онцгой орчинд байх мэтээр төсөөлөгдөх боловч хооллох, усанд орох, хувцас солих мэтийн өдөр тутмын үйлдүүд хийгдэнэ. Хоол, хүнсний орц найрлагыг нарийн судлаж байж шийднэ. Сансарын хөлөгт хөргөгч, хөлдөөгч мэтийн хүнсний зүйл хадгалах төхөөрөмж байхгүй. Учир нь тэдгээр нь маш их цахилгаан энерги шаарддаг. Эрдэмтэд сансарын нисгэгчдэд зориулан 200 гаруй төрлийн хоолны жор бэлтгэсэн бол тэдгээрийн дундаас бяслагтай гоймон сансарын гал тогооны нэрийн хоолонд тооцогддог байна. Тэдний яриагаар бол сансарт амтлах мэдрэмж муудаж, хоолны амт сул санагддаг. Иймд нэмэлт амтлагчтай, халуу ногоотой хоолны төрлийг илүү таашаана.

Нислэг бүрт шинжлэх ухааны төрөл бүрийн салбарын эрдэмтэд бие даасан судалгаанууд хийсээр иржээ. Сансар огторгуйн түүхийг судлах, сансараас дэлхийг ажиглах, сансарын орчин ганц эст биетээс авахуулаад хүний биед хэрхэн нөлөөлдөг болохыг судлажээ. Шатлл хөлгийн эдгээр боломжууд мэдээллийн хэрэгслээр дамжин энгийн хүмүүсийн сонирхлыг сансарт хандуулахад нөлөөлөх болов. Зурагт хуудас, тоглоом, чимэглэл зэрэг бүтээгдэхүүнүүд олноор худалдаалагдах болж Шатлл хөлөг Америкийн сансар судлалын бэлэг тэмдэг болов.

Гэвч Шатлл хөлөг олон төрлийн даалгавар гүйцэтгэж, олон тооны нислэг үйлдэх тусам нислэгийн дараах засвар үйлчилгээнд төлөвлөсөнөөс илүү их хэмжээний хөрөнгө мөнгө болон цаг хугацаа шаардагдах болжээ. "2 долоо хоногийн дараа нислэгийг гүйцэтгэ" гэх мэтээр давчуу хугацаа бүхий үүргийг засгийн газраас өгөх болов. НАСА сансарын хөлгийг олон дахин ашиглах боломжтой болгосон боловч заасан хугацаанд амжиж дараагийн нислэгүүдийг гүйцэтгэхэд хүндрэл учрах болжээ. Хөлгийн нийт эд ангийн тоо 2 сая 500 мянга. Тэдгээрээс хэдэн мянга нь маш чухал үүрэгтэй бөгөөд нэг нь л гэмтвэл хөлгийг аюулд учруулна.

Аюулгүй байдлыг хангахын тулд дулаан тусгаарлагчууд, хоолойн хаалт, таслагч зэргийг нэг бүрчлэн шалгаж баталгаа өгөх шаардлагатай. Хөлгийн аюулгүй байдлыг хангахын төлөө хэдэн зуугаас хэдэн мянган хүн ажиллана. Эдгээрээс Шатлл хөлөг хэр зэрэг төвөгтэй бүтэцтэй болохыг төсөөлж болох бөгөөд энэ нь хөлгийн гол дутагдал байв. Нислэг хоорондын хугацаа ойртох тусам удирдлагын дарамт ихсэж, ажлын ачаалал нэмэгдэж эхлэв. Эцэстээ анхны нислэгүүдийнх шиг хатуу чанд хяналт алдагдах болжээ. Тухайн үед хүмүүсийн санаа бодол хөнгөн, хуумгай байсны төлөөсөнд Челленжер хөлөг, сансарын 7 нисгэгчийн амь нас золиослогдоно гэдгийг хэн ч төсөөлөөгүй байсан юм.

үргэлжилнэ...


leap 3D - дохио зангааны удирдлагын шинэ төхөөрөмж

Leap Motion компанийн бүтээсэн шинэ мэдрэгч төхөөрөмж дохио зангааны удирдлагын технологийг гайхалтай түвшинд хүргэж байна. Ийм төрлийн удирдлагын системийн анхдагч нь 2006 онд худалдаанд гарсан Nintendo Wii тоглоомын удирдлага юм. Улмаар Майкрософт компани кинект удирдлагын төхөөрөмжийг бүтээж 2010 оны 11 -р сард худалдаанд гаргасан нь Xbox тоглоомын консолыг амжилт олоход голлон нөлөөлсөн билээ.

Дохио зангааны удирдлагын хэрэглээ өмнө нь зөвхөн тоглоомын консол болон телевизорын технологиор хязгаарлагдах мэтээр төсөөлөгдөж байсан бол кинектийн компьютерт зориулсан хувилбар энэ оны эхээр бүтээгдээд байна. Харин Leap удирдлагын мэдрэгчийн нарийвчлал миллиметрийг 100 хуваасны 1-тэй тэнцэх хэмжээнд хүрсэн нь өмнө бүтээгдсэн адил төрлийн төхөөрөмжүүдээс даруй 200 дахин өндөр үзүүлэлт юм.

Нарийвчлалын ийм түвшинд удирдлагын ямар ч төвөгтэй үйлдлийг хурууны үзүүрээр хялбар гүйцэтгэж боломж бүрдэж байна. Хэт улаан туяаны мэдрэгчийн тусламжтайгаар энгийн нүдэнд ч үл анзаарагдам хөдөлгөөнийг 1.2 метр куб орон зайд өндөр нарийвчлалтайгаар мэдрэх боломжтой. Энэ нь суурин болон зөөврийн компьютертэй ажиллах хамгийн үр ашигтай зайн хүрээг хамарч байгаа юм.

Мөн төхөөрөмжийн овор хэмжээг ч хангалттай багасгаж хоёр ширхэг флаш дискний хэмжээтэй болгожээ. Leap удирдлага хэдийгээр өндөр нарийвчлалтай боловч үнийн хувьд кинектээс 3 дахин хямд, дөнгөж 70 доллораар үнэлэгдэж байна. Одоогоор уг төхөөрөмжийн урьдчилсан захиалга авч байгаа бөгөөд энэ оны эцсээр хязгаарлагдмал тоогоор худалдаалж эхлэхээр төлөвлөж байна. Майкрософт компани өмнө нь кинект удирдлагын технологийг нууцлаж байснаас түүнийг хакердаж тоглоомоос бусад хэлбэрээр ашиглах оролдлогууд цөөнгүй гарч байсан билээ.

Тэгвэл Leap удирдлагын төхөөрөмж хэрэглээний хувьд хязгааргүй хэмээн зохион бүтээгчид мэдэгдэж байна. Учир нь төхөөрөмжийг чөлөөтэй ашиглах боломжийг технологи хөгжүүлэгчдэд нээлттэй олгож, цаашид өргөн хүрээнд олон төрлийн хэрэглээнд нэвтрүүлэх үүд хаалгыг нээжээ. Мөн програм хангамжийн хувьд ч авсаархан учир ухаалаг утас зэрэг зөөврийн төхөөрөмжүүдэд ашиглах боломжтой юм байна.

Одоогийн байдлаар шинэ удирдлагын төхөөрөмжийн хэрэглээний хэлбэрүүдийг зохион бүтээгчид дараах байдлаар төсөөлж байна. Үүнд;
  • Хурууны дохих хөдөлгөөнөөр үйлдлийн систем болон веб хөтчийг удирдах
  • Ухаалаг утасныхтай төстэй хэлбэрийн хурууны хөдөлгөөнөөр зургийг томруулж жижигрүүлэх
  • 3D загвартай ажиллах
  • 2 болон 3 хэмжээст зургийг өндөр нарийвчлалтайгаар зурах
  • Төвөгтэй бүтэц бүхий 3D дүрслэлийг удирдах
  • Тоглоомыг өндөр хурд бүхий хөдөлгөөнөөр удирдах
  • Агаарт бичилт хийх замаар дижитал бичиг баримтад гарын үсэг зурах.







эх сурвалж, cnet

Солигдож буй зургууд - харааны хуурмаг үзэгдэл

Хүний мэдрэхүйн эрхтнүүдийн хүлээж авч буй мэдээллүүд бодит байдлаас гажиж хуурмаг мэдрэмж үүсгэх тохиолдол амьдралд цөөнгүй гардаг. Тухайлбал харааны мэдрэмж ихэвчлэн харж байгаа зүйлийн аль нэг хэсэгт (цэгт) төвлөрөх учир эргэн тойрны гэрлийн мэдээллийг орон зайн хэлбэрээр нэгэн зэрэг, бүрэн хүлээж авч чаддаггүй. Харааны фокус төвлөрөөгүй ийм хэсгүүдэд харааны хуурмаг мэдрэмж үүсэх тохиолдол элбэг байдаг.

Queensland их сургуулийн судлаачид хүний харааны хуурмаг мэдрэмжийн нэгэн сонирхолтой жишээг илрүүлсэн байна. Бичлэгт үзүүлсэн солигдож буй зургуудын дунд байрлах хэрээс дээр анхраарлаа төвлөрүүлэн харвал хэдэн секундын дараа нэр алдартай хүмүүсийн аймшигтай гэмээр гажсан дүрсүүдийг харах болно.

"Хэрэв тухайн хүний нүүрний аль нэг хэсэг харьцангуй том хэмжээтэй бол дүрсний гажилтын хэмжээ бусдаасаа илүү их байна" хэмээн ажиглалтын үр дүнг нэгтгэж Perceptions сэтгүүлд хэвлүүлсэн өгүүлэлд дурджээ. Тодруулбал өргөн духтай хүний дух хэт өргөн болж харагддаг байна. Харин уг хуурмаг үзэгдлийн нууцыг ажиглалт хийсэн судлаачид хараахан тайлж чадаагүй байна.




эх сурвалж, mailonline

Робот өгзөг

Японы эрдэмтэд булчингийн харагдах байдал, хүртэх мэдрэхүйн мэдрэмжийн өөрчлөлтөөс хамааран хариу үйлдэл үзүүлэх буюу "сэтгэл хөдлөлөө илэрхийлэх" чадвартай робот өгзөг бүтээсэн байна. Уг роботыг насанд хүрсэн хүний өгзөгний загварт тулгуурлан уретан материалаар бүтээж силикон арьсаар бүржээ. Мөн булчинг орлох төхөөрөмжийн тусламжтайгаар агшиж тэлэх хүүдийн хийн даралтыг тохируулж, хүнийхтэй төстэй булчингийн хөдөлгөөнийг бий болгодог байна.

Хүний гар хүрэх, илэх, алгадах зэрэг хүртэх мэдрэмжийн хэлбэрүүдийг микрофоны тусламжтайгаар таньж хиймэл булчинг чангалах, суллах, булчингийн татвалзах хөдөлгөөнүүдээр дамжуулан робот өгзөг сэтгэл хөдлөлөө илэрхийлдэг. Хэрэглэгч роботод анхлан хүрэх үед татвалзах хөдөлгөөн хийж айж эмээж байгаа мэт хариу үйлдэл үзүүлнэ. Хэрэв алгадвал өгзөг булчингаа чангална. Эсрэгээр илж таалж, эелдэг харьцвал булчингаа суллаж хайр энэрэлийг мэдэрч байгаагаа илэрхийлнэ.

Төслийн зорилго нь органик бүтцийн тусламжтайгаар хүртэх мэдрэмжид илүү боловсронгуй хариу үйлдэл үзүүлэх чадварыг роботод олгоход чиглэж байна. Мөн робот өгзөгөөр дамжуулан өмнө байгаагүй роботын шинэ төрлийн хэрэглээний хэлбэрийг хүмүүс ямархуу байдлаар хүлээн авахыг тодорхойлох зорилготой хэмээн youtube дэх бичлэгт дурджээ. Робот өгзөгийг Цахилгаан харилцаа холбооны их сургуулийн профессор Такахаши Нобухиро бүтээсэн бөгөөд тэрээр өмнө нь үнсэлтийг дууриах хүртэх мэдрэхүйн харилцааны төхөөрөмжийг танилцуулж байсан юм.





эх сурвалж, itmedia

Хамгийн удаан үргэлжилж буй туршилт

Дэлхийд хамгийн удаан хугацаанд хийгдэж буй "давирхайн дусал" туршилт 85 дах жилдээ үргэлжилж байна. Шилэн юүлүүрт байрлах хар өнгийн бодис тасалгааны температурт хэврэг бөгөөд алхаар цохиход амархан хагарч бутардаг. Нүүрстөрөгчийн нэгдлээс бүрдэх уг бодис хатуу биет мэт харагдах боловч бодит байдалд шингэн төлөвт байгаа гэдгийг нотлох зорилгоор 1927 онд туршилтыг эхлүүлжээ. Кэмбрижийн их сургуулийн профессор Тhomas Parnell хамгийн эхний дуслын гэрч болсон бол туршилт эхэлсэнээс хойш 75 жилийн хугацаанд нийт 8 дусал тасарч унасан байна.

Харин хамгийн сүүлчийн дусал 12 жилийн өмнө тасарч унасан бөгөөд жил ирэх тусам дусал хоорондын хугацаа уртассаар байна. Унжралдсан уг шингэн асар удаан хугацаанд, гэхдээ цөxрөлтгүйгээр урсаж 2 дахь дусал 1947 онд тасарч унажээ. Дараагийн дуслууд 1954, 1962, 1970, 1979, 1988 онуудад тус тус унасан бол 2000 оны сүүлийн дуслыг ажиглах үүрэг хүлээсэн камер шийдвэрлэх мөчид эвдэрч орхисон байна.

Одоогийн байдлаар Австралийн Queensland их сургуульд байрлуулан олон нийтэд толилуулж байгаа туршилтын ажиллагааг профессор John Mainstone хариуцаж байна. Тэрээр дараагийн дусал энэ онд унана гэж таамаглаж байгаа ч ирэх онд унах магадлал өндөр байгаа юм. Эрдэмтэдийн тэвчээрийг шалгасан туршилт цаашид дахин 100-аас илүү жил үргэлжилж ирэх зуунд сүүлчийн дусал унах төлөвтэй байна.




эх сурвалж, mailonline

Салхин парк бичил цаг уурт нөлөөлдөг

Салхин цахилгаан станцуудыг байгуулах нь дэлхийн дулаарлын эсрэг тэмцэх үр дүнтэй арга хэрэгслүүдийн нэгт тооцогддог билээ. Тэгвэл салхин паркууд орон нутгын бичил цаг агаарын өөрчлөлтөд хүргэдгийг Illinois-ийн их сургуулийн эрдэмтэд ажиглалтаар тогтоожээ. Салхин сэнснүүд суурилуулсан газар нутгийг бусад газруудтай харьцуулахад өдрийн цагт илүү сэрүүн, шөнийн цагт илүү дулаахан байдаг байна. Энэхүү судалгаа бичил цаг агаарт үзүүлэх салхин паркийн нөлөөллийг буруулах арга хэмжээг төлөвлөх, эсрэгээрээ зарим хэлбэрээр ашиг тустай байж болохыг илтгэж байна.

Компьютерийн загварчлалд тулгуурласан судалгаагаар салхин паркууд бичил цаг уурт нөлөөлж болохыг эрдэмтэд 2004 онд тогтоож байжээ. Харин энэ удаад уг судалгаа бодит ажиглалтаар баталгаажиж байгаа юм. Салхин турбинууд ажиллаж байх үедээ атмосферийн халуун хүйтэн агаарыг хооронд нь холих нөлөөлөл үзүүлдэг байна. Турбины роторын эргэлт өндөрийн дээд түвшний агаарыг газрын гадаргад буулгаж, доод түвшний агаарыг дээш нь хөөргөх замаар холилт үүсгэдэг ажээ.

Мөн шөнийн дулааралт болон өдрийн сэрүүсэлтийн аль нь голлох вэ гэдэг нь салхин паркийн байрлалаас хамаардаг байна. Эрдэмтэд бичил цаг агаарын өөрчлөлтөд хүргэх нөлөөллийг бууруулах 2 аргачлалыг санал болгож байна. Эхнийх нь бага хэмжээний агаарын холилт үүсгэх салхин сэнсийг зохион бүтээж агаарын босоо чиглэлийн холилдолтыг бууруулах юм. Удаах арга нь агаарын байгалийн холилдолт бүхий газар нутагт салхин ферм байгуулж бичил цаг уурын өөрчлөлтийг багасгах (конпенсацлах) юм.


эх сурвалж, gizmag

Хар нүхний судалгаа

Хар нүх хэмээх ойлголт өнгөрөгч зууны эхээр оддын мөхлийн талаар хийж байсан эрдэмтдийн судалгаан дундаас анх урган гарчээ. Энэтхэг-америкийн астрофизикч, хожим нобелийн шагнал хүртсэн Субраманьян Чандрасекар тухайн үед цагаан одой одны онолын судалгааг хийж байв. Харьцангуй залуу одод гравитацын буюу татах хүч, дулааны энергийн үйлчлэлээр үүсэх тэлэх хүчний тэнцвэр дээр хэлбэржин оршдог. Харин энергиэ алдан хөгширч буй оддын хүчний тэнцвэр алдагдаж, дулааны тэлэх хүч багассанаас агшиж эхэлдэг. Оддын агшилт тодорхой хэмжээнд хүрч зогсох бөгөөд ийм одыг цагаан одой од хэмээн нэрлэнэ.

Агшилт зогсох шалтгааныг атомын хүчин зүйлд байгаа гэж тухайн үеийн эрдэмтэд үзэж байв. Одод агшихад түүнийг бүрдүүлэгч хийн атомууд ч мөн адил шахагдана. Гэхдээ хоорондын зайн тодорхой утгад хүрэх үед атомууд илүү шахагдах боломжгүй болно. Иймд оддын агшилт атом хоорондын зайн тодорхой утгаар хязгаарлагдана. Сонирхуулахад IC418 цагаан одой одны нягтыг ширхэг ёотонтой тэнцэх хэмжээний эзэлхүүнд хэдэн тонноор хэмжигддэгийг бодит ажиглалтаар тогтоосон байдаг. Чандрасекар цагаан одой одны нягтийг ихэсгэх тохиолдолд ямар өөрчлөлт гарахыг тооцоолж үзээд тухайн үед хэний ч төсөөлж байгаагүй үр дүнд хүрчээ. Өмнө нь одод агшиж хамгийн багадаа 10 мянган км радиустай болно гэж үзэж байсан бол Чандрасекарын тооцоогоор одны жинг нарнаас 1.4 дахин ихэсгэж үзэхэд, од өөрийн татах хүчийг давах чадваргүй болж эцэс төгсгөлгүйгээр агших дүр зураг гарав. Энэ нь хар нүхний талаархи онолын анхны томьёолол болжээ.

Хар нүхний төсөөлөл
Гэтэл 1932 онд нейтронийг илрүүлж, атомын цөм, протон болон нейтроноос тогтдог болохыг нээв. Батлагдсан шинэ онолоор оддыг бүрдүүлэгч хий хангалттай хэмжээнд хүртэл шахагдах үед тэдгээрийн атом протонтой нэгдэн нейтрон болж хувирдаг болохыг тогтоожээ. Цагаан одой од өмнө төсөөлж байснаас илүү агших боломжтой нь тодорхой болов. Үүнээс үүдэн оддын мөхлийн тодорхой шатанд нарнаас 1.4 дахин болон түүнээс илүү жинтэй одод хар нүх бус нейтрон од болон хувирна гэдгийг олонхи эрдэмтэд хүлээн зөвшөөрчээ. Өөрөөр хэлбэл одод мөхөж цагаан одой болон нейтрон одны аль нэг нь болж хувирна гэж үзэх болов.

Гэвч Принстон их сургуулийн физикч Роберт Оппенгеймер нарын зарим эрдэмтэд энэ үзэлтэй санал нийлэхгүй байв. Тооцооллын амьд бурхан хэмээгдэж байсан тэрээр Чандрасекарын адил нейтрон одны нягтыг тооцоолж үзсэн байна. Нарнаас 3 дахин их жинтэй оддын төгсгөл нейтрон одоор зогссонгүй, хязгааргүйгээр агших үр дүн гарав. Мөхөж буй аварга одод өөрийн татах хүчийг давж чадахгүйгээр барахгүй агшиж, жижгэрэх үйл явц эцэс төгсгөлгүйгээр үргэлжилдэг байна. Эцэст нь харьцангуй бага жинтэй одод мөхлийн сүүлийн шатандаа цагаан одой  болон нейтрон од болон хувирдаг бол аварга оддоос хар нүх үүсэх нь тодорхой болов.

Оддын хувьслын үе шатууд
Эдгээр судалгаануудаас гадна Эйнштэйн Харьцангуй ерөнхий онолыг боловсруулж байх явцдаа хар нүхийг урьдчилан харсан байдаг. Хар нүх онцгой шинж чанарыг агуулдаг. Гравитацийн хүчний нөлөөлөл орон зай, цаг хугацааны гажилтад хүргэдэг гэдгийг харьцангуйн онолоос мэдэж болно. Гажилт нь татах хүчний хэмжээнээс хамаарч өөр өөр байх нь мэдээж. Татах хүч ихтэй оддын ойр орчинд гажилт мөн адил их хэмжээтэй байх учир гэрлийн тархалтыг хүртэл муруйлгадаг. Татах хүчний хэмжээ ихсэх тусам гэрлийн муруйлтын өнцөг багасч эцэстээ гэрлийн бөөмс одыг тойрон эргэлдэх болно.

Нар, цагаан одой, нейтрон од болон хар нүхний ойролцоох орон зай, цаг хугацааны гажилт
Орон зай, цаг хугацааны гажилтаас үүдэн гэрэл болон бусад биет юмс оддыг тойрон эргэлдэх эгшинг "оршихуйн хязгаар" (event horizon) гэнэ. Харин татах хүчний тодорхой утга буюу "оршихуйн хязгаар"-ыг давахад гэрлийн бөөмс эргэлт буцалтгүйгээр одонд татагдан унана. Ийм оддын агшилтыг харьцангуйн онолын томёогоор тооцоолж үзвэл орон зай, цаг хугацаа эцэс төгсгөлгүйгээр (хязгааргүйгээр) гажих нь илэрхий. Тухайлбал нар 3 км, дэлхий 9 мм радиустай болон жижгэрэхэд орон зай, цаг хугацааны гажилтын хэмжээ хязгааргүйд дөхөж очно. Ийм одод (хар нүх)-оос гэрэл хүртэл зугтаж гарч чадахгүй учир түүнийг оршин байгааг ч бодитоор харах боломжгүй юм.

Хар нүхний ойролцоо гэрлийн тархалт муруйх хэлбэрүүд
Аврага одод мөхөж хар нүх болон хувирдаг болохыг өмнө нь эрдэмтэд зөвхөн онолын хүрээнд "цаасан дээр" батлаж байсан бол түүнийг орчлон ертөнцөд бодитоор оршин байгааг 1971 онд хийсэн ажиглалтаар анх илрүүлжээ. Энэ нь бараг санамсаргүй гэж хэлж болохоор үйл явдал байв. Массачусетс их сургуулийн одон орончид сансарын туяаны хэмжилт хийж байх явцдаа Хун одны орд (Cygnus)-ын орчимоос маш хүчтэй рентген туяа цацарч байгааг илрүүлсэн байна. Гэвч тухайн орд хэт олон одыг агуулах учир яг аль нь туяа цацруулж байгааг мэдэх боломжгүй байжээ.

Харин судалгаанд оролцож байсан японы астрофизикч Ода Минорү амьтны дэлгүүрт байх үедээ оддын рентген туяаны чиглэлийг тодорхойлох аргыг санамсаргүй олж харсан байна. Усан хулганыг гүйлгэхэд зориулагдсан эргэлдэгч замын эсрэг талд байрлах зүйлс заримдаа тод харагдаж, заримдаа бүдгэрч байснаас санаа авч тор хэлбэрийн шүүлтүүрийг зохион бүтээв. Түүнийг сансарын туяа хүлээн авагч төхөөрөмжийн өмнө 2-оос дээш тоогоор давхарлан байрлалыг өөрчлөх замаар рентген туяа цацаргаж байх магадлалтай оддын орон зайн хэмжээг 10 дахин багасгасан тодорхойлсон байна.

Хун одны орд
Дараа нь хэмжилтийн төхөөрөмжүүдийг сайжруулан, хиймэл дагуулын тусламжтайгаар рентген туяа цацарч байгаа байрлалыг 6000 гэрлийн жилийн зайд яг таг тогтоосон боловч тэнд ямар ч од байсангүй. Харин түүний ойролцоо нарнаас 30 дахин их жинтэй аварга хөх од байгааг илрүүлжээ. Сонирхолтой нь уг одны гэрэлтэлт 5,6 хоногийн тодорхой давтамжтайгаар өөрчлөгдөж байв. Энэ нь түүнийг ямар нэгэн биетийг тойрон эргэлдэж байгаа гэсэн дүгнэлт гаргахад хүргэнэ. Аварга одыг эргэлдэн хөдөлгөхөд түүний ойр орчимд түүнтэй дүйцэхүйц хэмжээний аварга од байх шаардлагатай. Харин хөх одны эргэлт болон жингийн үзүүлэлтээс түүнийг эргэлдэхэд хүргэсэн илүү том одны жинг тооцоолох боломжтой юм. Тооцоогоор нарнаас 10 дахин хүнд жинтэй үл үзэгдэгч од байгааг тогтоожээ.

Нэгэнт гэрэл ялгаруулдаггүй, үл үзэгдэгч од учир хар нүх байх магадлалтай гэсэн дүгнэлтэд хүрч түүнийг бодитоор оршин байгааг шинжлэх ухааны түүхэнд илрүүлсэн хамгийн анхны тохиолдолд тооцогдох болов. Уг хар нүхийг Cygnus X-1 гэж нэрлэх болсон байна. Хар нүхнээс гэрэл хүртэл зугтаж чадахгүй учир рентген туяаг цацруулах боломжгүй нь тодорхой юм. Cygnus X-1 хар нүх түүний ойролцоох аварга хөх одтой бараг барьцалдсан байдлаар нэг нэгнээ тойрох хөдөлгөөн хийдэг байна. Ийм нөхцөлд хар нүх ойролцоох одны хийн бүрхүүлийг сорж эхэлдэг. Сорогдсон хий хар нүхний "оршихуйн хязгаар"-ыг даваагүй нөхцөлд түүнийг тойрон эргэлдэх бөгөөд үрэлтээс үүдэн 10 сая градус хүртэл халдаг байна. Энэхүү халалтын нөлөөлгөөр асар их хэмжээний рентген туяаг цацаргадаг ажээ.

Cygnus X-1 хар нүхний төсөөлөл
Одод унтарч хар нүх болон хувирна. Тэдгээр нь ойролцоох бүх зүйлсийг сорон авах боловч эцэс төгсгөлгүйгээр агшиж жижгэрнэ. Хар нүхнүүд нэг нэгнээ сорон авч орчлон ертөнц эцэстээ цорын ганц аварга том хар нүх болон хувирах мэт төсөөлөгдөж магад. Гэвч орчлон ертөнц хязгааргүйгээр тэлж байгаа нь судалгаагаар нэгэнт батлагдсан учир түүний төгсгөлийг зөвхөн хар нүхтэй холбон ойлгох нь учир дутагдалтай юм. Гэхдээ ихэнх галактикийн төвд заавал нэг аварга хар нүх оршин байдаг нь тогтоогджээ. Эдгээр нь хамгийн анх илрүүлсэн Cygnus X-1-ээс 10 - 15 дахин, нарнаас хэдэн зуугаас хэдэн мянга дахин илүү жинтэй байдаг байна.

Харин ийм аварга хар нүх одыг сорох үйл явцыг өнгөрсөн оны 3 сард түүхэнд анх удаа ажиглажээ. Нарны аймгаас 3,8 тэрбум гэрлийн жилийн зайд байрлах Луу одны орд (Draco constellation)-ын нэгэн хар нүх орчимоос асар хүчтэй рентген туяа цацарч байгааг бүртгэн авсан боловч 7 хоногийн дараа уг цацрал ажиглагдахаа больжээ. Энэ нь хар нүх одыг хумхын тоос болгон бяцлаж, сорох явцад үүссэн рентген туяа юм. Өнөөдрийг хүртэл хар нүхийг хэн ч "харж", түүний "зургийг авч" чадаагүй байна. Хар нүх хэдийгээр харагдахгүй боловч сорогдохын өмнөхөн түүнийг тойрон эргэлдэж буй хий халж гэрэлтэх ёстой. "Хар нүхний сүүдэр" хэмээн нэрлэгдэх уг хийн гэрлийг харах боломжтой хэмээн эрдэмтэд найдаж байгаа юм. Мөн компьютерийн симуляцийн үндсэн дээр хар нүхний сүүдэр ямархуу байдалтай харагдахыг тодорхойлоод байгаа юм.

Аварга хар нүхэнд сорогдож буй одны рентген туяаны зураг
Одон орончид цаашид илүү нарийвчилсан судалгаануудыг хийхээр төлөвлөж байна. Тухайлбал АНУ-ын Бостон дахь MIT Haystack одон орныг судлах төвд дэлхийн өнцөг булан бүрт байрлах телескопуудын ажиглалтын мэдээллийг нэгтгэн судлаж эхлээд байна. Мөн Калифорни, Хавай, Чили улсад байрлах харьцангуй өндөр хүчин чадал бүхий телескопуудыг нэгэн зэрэг ашиглах замаар сансарын аварга том хийсвэр дуран үүсгэж хар нүхний судалгаанд ашиглахаар төлөвлөжээ. Үүнээс гадна Японы Сансар судлалын агентлаг JAXA одоогийнхоос 100 дахин их хүчин чадал бүхий рентген туяаны Astro-H сансарын дуран бүхий хиймэл дагуулыг 2014 онд хөөргөхөөр төлөвлөөд байна.

"Хар нүхний сүүдэр"-ийн төсөөлөл

эх сурвалж, NHK

Ухаалаг утсыг персонал компьютер хэлбэрээр ашиглана

Хэдхэн жилийн өмнө хүмүүсийн мөрөөдөл төдий байсан компьютерийн хүчин чадлыг өнөөдөр гарын алганд багтах төхөөрөмжүүд агуулах болж, ухаалаг утас, түүний технологийн боломжууд гайхалтай түвшинд хүрээд байна. Өөрөөр хэлбэл жил ирэх тусам гар утас болон компьютерийн ялгаа багассаар байгаа билээ.

Тэгвэл Canonical компани ухаалаг утасны сүүлийн үеийн дэвшилтэт боломжуудад тулгуурлан андройдод зориулагдсан Ubuntu үйлдлийн системийн хувилбарыг гаргасан байна. Уг систем нь ухаалаг утсыг иж бүрэн персонал компьютерийн хэлбэрээр ашиглах боломжийг олгож байна. Ubuntu нь Андройдтой адил, Linux kernel-д суурилсан компьютерийн үйлдлийн систем юм.

Энэ нь магадгүй ухаалаг утас үндсэн компьютерийн зориулалтаар ашиглагдах цаг ойртсоныг харуулж байж болох юм. Мөн USB HDMI холболт бүхий суурин болон зөөврийн компьютерт холбож тэдгээрийн үндсэн компьютер болгон ашиглах боломж бүхий Motorola ATRIX 4G ухаалаг утас өнгөрсөн оны эхээр худалдаанд гарсан бөгөөд Canonical-ын үйлдлийн системтэй төстэй зарчимд тулгуурлажээ. Эдгээрт үйлдлийн систем, дэлгэцээс гадна Bluetooth холболт бүхий нэмэлт гар болон хулгана шаардлагатай болно. 

Ubuntu нь баш бага хэмжээний санах ой шаарддаг учир ухаалаг утасны сүүлийн үеийн хос цөмт процессоруудтай хялбар зохицож ажиллах боломжтой юм. Ийм боломж бүхий ухаалаг утасны процессорын хүчин чадлын хамгийн бага хэмжээ дараах байдлаар тодорхойлогдож байна.

  • Dual-core 1GHz CPU
  • Video acceleration: shared kernel driver with associated X driver; Open GL, ES/EGL
  • Storage: 2GB for OS disk image
  • HDMI: video out with secondary frame buffer device
  • USB host mode
  • 512 MB RAM
Canonical компани одоогийн байдлаар Ubuntu үйлдлийн систем бүхий компьютерийн боломжийн талаар ухаалаг утас үйлдвэрлэгчидтэй ярилцаж байгаа боловч ямар үр дүнд хүрэх нь хараахан тодорхойгүй байгаа юм.




эх сурвалж, gizmag

Салхин турбинаар цэвэр ус үйлдвэрлэнэ

Сэргээгдэх эрчим хүч үйлдвэрлэх зорилгоор ашиглагддаг төхөөрөмжүүдийн нэг нь салхин турбин билээ. Харин францын Eole Water компани түүнийг байгальд ээлтэй өөр нэгэн технологид ашиглах боломжтой болгон хувиргасан байна. Тус компани агаарын чийглэгээс цэвэр ус үйлдвэрлэх WMS1000 маркийн салхин турбин бүтээсэн бөгөөд энэ оны эцсээр худалдаанд гаргахаар төлөвлөжээ.  

Уг турбиныг алслагдсан хөдөө орон нутаг болон хуурай уур амьсгалтай орнуудын ундны цэвэр усан хангамжийн бие даасан эх үүсвэрийн зориулалтаар ашиглахад тохиромжтой юм байна. Шинэ турбины 24 м өндөртэй туршилтын загварыг АНЭ улсын нийслэл Абу Даби хотын ойролцоо суурилуулан өнгөрөгч оны 10-р сараас хойш туршиж байгаа бол уг турбин цагт дунджаар 62 л цэвэр ус үйлдвэрлэж байна.

Шинэ салхин турбины ажиллагааны үндсэн зарчим нь уламжлалт турбинуудтай адил цахилгаан эрчим хүч үйлдвэрлэх юм. Харин үйлдвэрлэсэн эрчим хүчийг агаарт агуулагдах усыг шүүж авахад ашигладаг байна. Үүний тулд турбины сэнсний ойролцоо хөргөлтийн компрессор байрлуулж түүгээр сорогдсон агаарын чийглэгийг конденсацлан цуглуулж авдаг байна. Цуглуулсан усыг турбины суурь хэсэгт байрлах саванд хуримтлуулж, шүүлтүүрээр цэвэрлэн унданд хэрэглэхэд тохиромжтой болгодог байна.

Хүчин чадлын хувьд агаарын температур, чийглэгийн түвшин, салхины хурдаас хамааран 1 турбин хоногт 1000л хүртэл хэмжээний цэвэр ус үйлдвэрлэх боломжтой юм. Энэ нь 2000 - 3000 хүн ам бүхий тосгоны цэвэр усны хэрэглээг хангахад хүрэлцэх ажээ. Газар нутаг болон орчны нөлөөллөөс хамааран шинэ турбиныг суурилуулах өртөг одоогоор 660 -790 мянган доллараар үнэлэгдэж байна.





эх сурвалж, CNN