Хорт хавдрын эмчилгээний шинэ аргууд

Хорт хавдрын эмчилгээний үр дүн өвчлөлийн ямар шатанд илрүүлснээс ихээхэн хамаардаг. Япон улсад хамгийн өргөн тохиолддог уушигны хорт хавдар эхний үедээ илэрсэн тохиолдолд өвчтөн 5 жилийн дараа амьд байх магадлал 80.4% байдаг бол 4-р шатандаа орсон тохиолдолд 4.9% байна. Эдгээр үзүүлэлтүүд ходоодны хорт хавдрын хувьд 97.0%, 7.5%, бүдүүн гэдэсний хорт хавдарт 98.7%, 15.0% байдаг бол хорт хавдрын нийт өвчлөлийн хувьд 91.4%, 18.2% тус тус байна. Иймд эрдэмтэн, судлаачид сүүлийн шатандаа орсон хорт хавдарыг эмчлэх судалгаанд анхаарлаа хандуулж, зарим төрлийн эмчилгээний шинэ аргууд ойрын хугацаанд нэвтрэх төлөвтэй байгаа юм.

Эм

Хүний биед шинээр судас салбарлан ургахад VEGF хэмээх уураг нөлөөлдөг байна. Энэ нь бараг бүх төрлийн эст агуулагдаж, эд эсүүд хүчилтөрөгч болон тэжээлийн бодисоор дутагдах үед эсээс ялгардаг. VEGF уургийн ялгарлаар баримжаалан судас салбарлан ургаж, шаардлагатай эд эсүүдэд хүрдэг ажээ. Насанд хүрсэн хүний биед шархтаж гэмтэхээс бусад тохиолдолд шинээр судас ургах шаардлагагүй учир дээрх уураг бараг ялгардаггүй. Гэвч хорт хавдрын эсийн хурдацтай өсөлтийн үед судас мөн адил хурдацтайгаар ургаж, хорт хавдарыг бүрхдэг байна. Хавдар 2 мм-ээс илүү томрох үед хүчилтөрөгч ихээр шаардагдах учир бараг байж боломгүй их хэмжээний VEGF уургийг ялгаруулдаг. Мөн хорт хавдар нь энгийн эсүүдээс гадна судасны эсийн генийн түвшинд хүртэл өөрчлөлт оруулдаг байна. 

Ердийн судасны эс 36 цагт нэг удаа хуваагдах бол хорт хавдрын судасны эс 2 дахин богино хугацаанд хуваагдана. Ердийн судасны эсийг тэжээлийн орчноос салгахад хэдхэн цагийн дотор үхдэг бол хорт хавдрын судасны эс 3 хоног өнгөрсөн ч амьд хэвээр зогсохгүй хуваагдан өссөөр байдаг байна. Өөрөөр хэлбэл хорт хавдар судсыг "зомби" болгон хувиргадаг ажээ. Тэгвэл VEGF уургийн ялгарлыг саатуулж, "зомби судас"-ны өсөлтийг зогсоох замаар хорт хавдрын эсийг тэжээлийн дутагдалд оруулан устгах эм бүтээгдсэн байна. Бевацизумаб (bevacizumab) эм нь бүрэн эмчилгээгүй болж, амьд үлдэх найдваргүй гэгдсэн өвчтнүүдийн эдгэрэх магадлалыг эрс нэмэгдүүлж байна. Энэ эмийг бусад эмүүдтэй хослон хэрэглэхэд тохиромжтой бөгөөд олон хэсэгт үсэрхийлсэн хавдарыг ч үр дүнтэй эмчлэх тохиолдлууд гарч байгаа ажээ. Гэхдээ VEGF уургийг сааруулснаар цусны даралтыг ихэсгэх сөрөг нөлөө үзүүлэх учир зүрхний шигдээс болон тархинд цус харвах эрсдэл бүхий өвчтөнд хэрэглэхэд онцгой анхаарах шаардлагатай ажээ.

Робот
Хорт хавдрын цацраг туяаны эмчилгээний уламжлалт төхөөрөмжийн дутагдалтай талыг сүүлийн үеийн роботын технологийн тусламжтайгаар нөхөж, эмчилгээний үр дүнд зарим ахиц гаргах болсон байна. АНУ-д бүтээгдсэн Сайбер найф хэмээх роботоор эмчилгээ хийхийн өмнө компьютер томографийн 100 гаруй зургаас хорт хавдрын байрлалыг нарийвчлан тодорхойлж, бусад эрүүл эрхтнүүдээс ялгах заагийг тогтоох шаардлагатай. Улмаар хавдрын эргэн тойронд нийт 1200 чиглэлээр цацрагаар шарж, хавдрын эсүүдийг өндөр нарийвчлалтайгаар устгадаг байна. Нэг удаагийн эмчилгээ 30-45 минут үргэжлэх боловч өвчтөнд ямар ч зовиургүй ажээ. Эхний түвшний ийм төрлийн роботын дутагдалтай тал нь уушиг, элэг гэх мэт амьсгалах үеийн цээжний тэлж агших хөдөлгөөнд оролцдог эрхтнүүдийн эмчилгээ хийх боломжгүй байв.

Тэгвэл сүүлийн үеийн загвар эрхтний хөдөлгөөнийг даган хөдөлж, байгаа алдалгүйгээр, үр дүнтэй эмчилгээ хийх боломжтой болжээ. Өвчтний биед байрлуулах LED гэрэл бүхий 3 мэдрэгчийн тусламжтайгаар амьсгалын хөдөлгөөнийг робот мэдэрдэг бол хорт хавдрын орчимд алтаар хийгдсэн материалыг суулгаж, цацраг илгээх баримжаа болгон ашигладаг байна. Энэ нь АНУ-ын цэргийн пуужин байг дагах технологид тулгуурлажээ. Сонирхуулахад япон улсад ийм төрлийн эмчилгээний өртөг даатгалд хамрагдаагүй тохиолдолд 7000 доллар орчим байна. Мөн тус улсад сайбер найф роботын тусламжтай эмчилгээг нийт 8 эмнэлэгт хийж эхлээд байгаа юм.

Цацраг
Япон улсдаа ховорт тооцогдох цөмийн реактор бүхий нэгэн судалгааны төв Киото их сургуульд харьялагдаж, цөмийн түлшийг дахин боловсруулах талаар судалгаа хийж байна. Тэгвэл профессор Оно Коожи уг реакторын тусламжтайгаар хорт хавдрын цацрагийн эмчилгээний шинэ аргыг боловсруулахад ашиглаж, 20-оод жилийн хугацаа зарцуулжээ. Цацраг туяаны ердийн эмчилгээ рентген туяагаар хийгддэг бол Оно нейтрон цацрагыг ашиглаж байна. Эмчилгээний нэршлийг BNCT гэх бөгөөд B нь химийн элемент боор, N нь нейтроныг илэрхийлнэ. Нейтрон нь боорын цөмтэй маш өндөр идэвхтэй харилцан үйлчлэлд ордог байна. Боорын нэгдлийг өвчтний биед дуслаар тарихад зөвхөн хавдрын эст цуглардаг. Энэ үед цөмийн реакторт үүсгэсэн нейтрон цацрагаар шарахад цөмийн урвал явагдаж, хавдрын эсийг устгадаг байна. Өнөөдрийг хүртэл Оногийн судалгаанд оролцсон 500 гаруй өвчтний 90%-д нь хавдрын хэмжээ багасах зэргээр эерэг нөлөө үзүүлжээ. Эмчилгээний үед өвчтөнд ямар ч өвдөлт мэдэгдэхгүй. Харин цацрагийн тун өндөр учир эмчилгээг үндсэндээ нэг л удаа хийдэг байна.

BNCT цацрагийн эмчилгээ нь одоогоор туршилтын шатандаа байна. Мөн хамгийн их хүндрэлтэй асуудал нь цацрагийг зөвхөн цөмийн реакторт үүсгэж байсан, аюулгүйн болон хаягдлын асуудлаас үүдэн реакторыг ердийн эмнэлэгт сууриулуулах боломжгүй байдал байв. Гэвч Оно Сүмитомо компанитай хамтран 3 жилийн хугацаанд хийсэн судалгааны үр дүнд нейтрон үүсгэх хурдасгуурын төхөөрөмжийг бүтээжээ. Сайклотрон (сyclotron) хурдасгуур нь протоныг хурдасгаж, тусгай металаар дамжуулах үед нейтроны цацраг үүсдэг байна. Энэ нь реактор ашиглалгүйгээр BNCT цацраг үүсгэх аюулгүй арга юм. Шинэ хурдасгуурын төхөөрөмжид тулгуурласан судалгаа өнгөрсөн жилээс эхэлсэн бол эмчилгээний шинэ аргыг 2018 он гэхэд ердийн эмнэлгүүдэд ашиглаж эхлэхээр төлөвлөж байна.

Вирус
Нагоя их сургуулийн профессор Нишияма Юкихиро HF10 хэмээх вирус гарган авсан байна. Энэ нь дунд болон ахимаг насны хүмүүсийн 80%-ийнх нь биед агуулагддаг, бидний хомхой долоох гэх нэрлэж заншсан шархыг үүсгэх Хэрпес вирусын ойрын төрөл юм. Энэ вирус нь эрүүл эсүүдэд бараг нөлөөлөхгүйгээр зөвхөн хорт хавдрын эст халдварлаж устгадаг, сүүлийн шатандаа орсон хорт хавдрын эмчилгээний үр дүнтэй арга болно хэмээх найдвар төрүүлж байна. Тэгвэл Такара биотехнологи компани зохих патентийг авч, 2010 оноос уг вируст тулгуурласан эм бүтээхээр судалгаа хийж байна. Мөн шинэ эмийн туршилтыг АНУ-д эхлүүлэхээр холбогдох зөвшөөрлөө хөөцөлдөж байгаа бол 2018 оны түвшинд эмнэлгийн практикт нэвтрүүлэхээр төлөвлөжээ.

эх сурвалж, NHK

Анагаах ухаан, Технологи