Харцаар удирдах технологийг танилцуулав

Өнөөдөр таблет, ухаалаг утас зэрэг төхөөрөмжүүдийг удирдахад даралт мэдрэх дэлгэц голлон ашиглагдаж байгаа бол дуу хоолойны удирдлага зарим хэлбэрээр хэрэглээнд нэвтэрч эхлээд байна. Тэгвэл эдгээрийн дараагийн түвшний интерфейс болох нүдний хөдөлгөөнөөр удирдах технологийг NTT Docomo компани бүтээж CEATEC JAPAN 2012 үзэсгэлэнд танилцуулсан байна.

"i beam" хэмээн нэрлэгдэх энэ технологи нийтийн тээврээр зорчих, эсвэл цүнх зэрэг зүйлсийг барьж яваа тохиолдолд нүдний хөдөлгөөнтэй хамт өрөөсөн гараар төхөөрөмжүүдийг удирдах боломжийг бүрдүүлнэ. Туршилтын хүрээнд танилцуулсан төхөөрөмжийн доод хэсэгт байрлах хос камер хүний нүдний хөдөлгөөнийг мэдэрч, нүдний харц хааш нь чиглэж байгааг танидаг байна.

Тухайлбал веб хөтчийн сонголт хийхийг хүссэн цэгт харцаа төвлөрүүлэнгээ дэлгэцийн аль нэг хэсэгт хуруугаар дарвал хүссэн үйлдэл хийгдэх болно. Дүрслэлийг томруулах, жижигрүүлэхийг хүсвэл дэлгэцийн аль нэг хэсэгт харцаа төвлөрүүлэнгээ хуруугаараа чирэх хөдөлгөөн хийхэд хангалттай. Энэ тохиолдолд даралт мэдрэх дэлгэцийн удирдлагад шаардагдах 2 хурууны даралтын нэгийг нүдний хөдөлгөөнөөр орлуулжээ.

Мөн сонголт хийхийг хүссэн цэгт 1 секунд орчим хугацаанд харцаа төвлөрүүлэх тохиолдолд хурууны даралт хийлгүйгээр үйлдэл хийгдэх боломжтой. Тухайлбал электрон номын хуудасны буланд харцаа төвлөрүүлж хуудас эргүүлэх үйлдэл хийнэ. Энэ технологи одоогийн байдлаар туршилтын шатанд байгаа учир хэдийнээс хэрэглээнд нэвтрэх нь тодорхойгүй байгаа юм.

эх сурвалж,  diginfo

дэлгэрэнгүй

Нобелийн шагнал ба iPS эсийн ар талд

Энэ оны анагаах ухаан, физиологийн салбарын нобелийн шагналыг Их Британы биологич Жон Гаардон, Японы эмч Яманака Шинья нар хүртлээ. Нобелийн хорооны батламж бичигт тэдний нээлтийн талаар "cells can be reprogrammed" хэмээн онцолжээ. Ихэнх хүмүүс "reprogramming" хэмээх үгийг бидний өдөр тутмын хэрэглээ болсон комьютерийн ашиглалттай холбож, програм хангамжийн хувьд худалдан авсаны дараах байдалд эргэн оруулах хэмээн ойлгодог. Тэгвэл амьд эсийн хувьд үүнтэй төстэйгээр "анхны төлөвт оруулах" гэсэн утга агуулгыг илэрхийлж байна.

Одоогоос 50 жилийн өмнө, домогт Битлзийн дуунууд түгэн дэлгэрч эхэлж байсан тэр үед Их Британийн эрдэмтэн Жон Гаардоны хийсэн туршилт дэлхий дахиныг гайхашруулсан юм. Тэрээр мэлхийн өндгөн эсийн цөмийг хэт ягаан туяагаар шарж устгажээ. Цөмгүй эс уутанцар төдий зүйл бөгөөд түүнд шанаган хорхойн гэдэснээс ялган авсан эсийн цөмийг суулгав. Тухайн үеийн ойлголтоор нэгэнт гэдэсний эс болон бүрэлдэн тогтсон эсүүд хуваагдан үржих тохиолдолд зөвхөн гэдэсний эд, эсүүд л үүсэх ёстой. Гэтэл эс хуваагдалын үр дүнд шанаган хорхой, улмаар нас бие гүйцсэн мэлхий болтлоо өсөж хөгжсөн байна. Үүгээр амьтныг хувилах боломжтой нь нотлогдсон юм.

Мэлхий хоёр нутагтны төрөлд хамаарах учир сүүн тэжээлтнээс физиологийн хувьд өөр. Үүний улмаас эс болон үр хөврөлийн хөгжлийн шатанд иймэрхүү гажууд гэмээр үзэгдэл ажиглагдаж болох мэт төсөөлөгдөж магад. Гэвч Английн эмбриологич Иэн Вилмут хүнтэй адил сүүн тэжээлтэн амьтны эсийг ашиглан адил төрлийн туршилтыг хийснээр Долли хонь 1996 онд мэндлэв. Жон Гаардон, Ян Вилмут нар үр хөврөлийн түвшинд тус тус эсийг "анхны төлөвт оруулах" туршилтыг амжилттай хийжээ. 1998 онд Америкийн эсийн биологич Жэймс Томсон хүний үр хөврөлийн үүдэл эсийг анх удаа ялган авав.

Үр хөврөлийн болон түүнээс ялган авсан үүдэл эс (ES эс)-т тулгуурласан эдгээр судалгаанууд нь үр хөврөлийн үүдэл эсийн тусламжтайгаар нөхөн сэргээх зэрэг эмчилгээний үр ашигтай аргуудыг боловсруулах боломжтойг харуулж, бусад олон төрлийн судалгааны эхлэлийг тавьсан юм. Гэвч амьд амьтны үр төлийг үр хөврөлийн шатанд нь устгаx учир ёсзүйн хувьд ихээхэн эсэргүүцэлтэй тулгардаг.

Нөгөө талаас нас бие гүйцсэн амьтны биеийн эсүүд байгалийн жамаар буцаж, үр хөврөлийн үеийн байдалд эргэн орох боломжгүй. Гэхдээ дээрх эрдэмтэдийн судалгаа үүнийг лабораторын нөхцөлд гүйцэлдүүлэх боломжтой гэдгийг харуулсан ч энэ үзэгдлийн цаад учир шалтгаан тайлагдаагүй байсан юм. Яманака Шинья үүнийг генийн хүчин зүйлд байна хэмээн таамаглаж, шалтгааныг эрж хайх судалгааг эхлүүлжээ. Хэрэв үр хөврөлийн бус эсийг "анхны төлөвт оруулах", өөрөөр хэлбэл үүдэл эсийг зохиомлоор үүсгэвэл ёсзүйн асуудлаас зайлсхийх боломжтой болно.

Харин тэрээр эсийг "анxдагч төлөвт оруулах" генийг хэрхэн илрүүлэх аргыг хараахан олоогүй байсан тэр үед Японы эрдэмтэн Хаяшизаки Ёшихидэгийн 9 жилийн судалгааны үр дүн интернетэд байрлуулагдсан байна. Хулганы янз бүрийн эсийн генийн мэдээлэл дунд үр хөврөлийн үүдэл эст агуулагдах 1300 генийн жагсаалт ч бас байв. Яманака түүнтэй адил аргаар судалгаа хийж эсийг "анxдагч төлөвт оруулах"-ад нөлөөлөх магадлалтай 24 генийг илрүүлжээ. Үүний дараа тэдгээрийг нэг бүрчлэн шалгах туршилтыг эхлүүлэв. Гэвч боломжит бүх хувилбарыг шалгахын тулд асар олон удаагийн туршилт хийх шаардлага гарна.

Хэрэв хайж буй ген ганц байх тохиолдолд туршилтыг хамгийн ихдээ 24 удаа хийхэд хангалттай. Хэрэв 2 байвал боломжит бүх генийн хослолыг шалгахад 276 удаагийн туршилт хийх шаардлагатай болно. Хэрэв генийн тоо 10 бол 1961256 туршилт хийх хэрэгтэй. Энэ үед судалгаанд оролцож байсан оюутан Такахаши 24 гениэс нэг нэгээр нь хасч турших ухаалаг санааг гаргажээ. Аль нэг генийг хасч, үлдэх 23 генийг эст суулгаж туршихад анxдагч төлөвт орохгүй бол уг ген хайж буй генүүдийн нэг биш гэсэн үг. Энэ аргаар туршиж, шаардлагатай 4 генийг 2006 онд илрүүлсэн байна. Эдгээрийн тусламжтайгаар эсийг "анхны төлөвт оруулж", үүссэн эсийг iPS эс хэмээн нэрлэжээ.

Хүний бие цорын ганц эс (үр тогтсон өндгөн эс) -ээс үүсч хөгжин, насанд хүрэх үед 60 тэрбум ээс бүрддэг. Үр хөврөлийн хөгжлийн тодорхой шатанд ямар ч эст хувирах чадвартай онцлог эс (үүдэл эс)-үүд үүсдэг. Тэдгээр эсүүд нь зүрх, мэдрэл, арьсны гэх мэт ямар ч эст хувиргах чадвартай генүүдийг агуулж байдаг. Тодорхой хугацааны дараа үүдэл эсүүд зүрх, мэдрэл, арьсны эсүүдэд хувирна. Энэ үед тухайн эрхтэний эсэд шаардлагатайгаас бусад төрлийн генүүдэд хаалт тавигдаж идэвхгүй байдалд шилжинэ. Тухайлбал үүдэл эсээс арьсны эс үүсэх тохиолдолд зүрх, мэдрэл гэх мэт бусад төрлийн эсэд хувиргах генүүдийн ажиллагаа зогсож, зөвхөн арьсны эс үүсгэх генүүд идэвхтэй байдлаа хадгалж үлддэг байна. Нэгэнт арьсны эст хувирсан тохиолдолд байгалийн жамаар эргэж үүдэл эст хувирах буюу "анхны төлөвт орох" боломжгүй.

Харин шаардлагатай 4 генийг суурилуулсан тохиолдолд бусад генүүдэд тавигдсан хаалт нээгдэж, эс "анхны төлөвт шилждэг" байна. Энэ нь эсийн түвшинд "цаг хугацааг ухраасан"-тай адил гайхалтай үзэгдэл юм. Нэгэнт "анхны төлөвт шилжсэн" эсээс дахин ямар ч төрлийн эд эрхтэнг ургуулах боломжтой. Эрдэмтэд эсийн хөгжилд ген голлон нөлөөлдөг гэдгийг мэддэг байсан боловч "анхны төлөвт оруулах"-ад хүртэл нөлөөлдөг гэдгийг өмнө нь хэн ч тааварлаагүй байсан юм. Профессор Яманака тухайн үеийн шинжлэх ухааны ойлголттой зөрчилдөх санааг дэвшүүлэн, улмаар анагаах ухаанд хувьслын чанартай нээлт хийснээр нобелийн шагнал хүртээд байна.

Одоогийн байдлаар эс "анхдагч төлөвт ордогийн" нууц бүрэн тайлагдаагүй байгаа юм. Ийм төрлийн судалгаанууд ч олон улс оронд эрчимтэй хийгдэж байна. Зарим төрлийн мөлхөгч амьтадын хөл, сүүл зэрэг эрхтэнүүд тасарсан тохиолдолд эргэж ургах чадвартай байдаг. Тэдгээр нь зөвхөн хэлбэр дүрс төдий бус, яс, булчин, мэдрэлийн эсүүд зэрэг дотоод бүтцээ ч бүрэн сэргээдэг. Магадгүй хүний биед ч бас ийм төрлийн нууцлаг боломж байдаг, түүний илрэл нь эс "анхдагч төлөвт орох" чадвар байж болох юм.

Хүний iPS эс

эх сурвалж,  NHK

дэлгэрэнгүй

Магелланы үүлсийн нууц

Дэлхийн бөмбөрцгийн өмнөд хагасаас шөнийн цагт энгийн нүдээр ажиглаж болох тэнгэрийн эрхэсийг Магелланы үүлс гэнэ. Тэдгээр нь үүл мэт харагдах салангид хоёр хэсгээс бүрдэх бөгөөд харьцангуй том хэмжээтэйг Магелланы их үүл, жижгийг Магелланы бага үүл хэмээн нэрлэнэ. Орчлон ертөнцөд тархах 100 тэрбум галактикаас манай галактик (сүүн зам)-т хамгийн ойр орших нь Магелланы үүлс юм. Мөн маш гоёмсог өнгө төрхтэй, залуу оддыг олноор агуулахаас гадна манай галактиктай нарийн учгаар холбогджээ.

Манай галактикт ойр орших томоохон галактик Адагчуулганы мананцар 2 сая 300 мянган гэрлийн жилийн зайтай бол Магелланы үүлс түүний эсрэг чиглэлд 200 мянган гэрлийн жилийн зайд байрлана. Магелланы үүлсийн нууцад анхлан нэвтэрсэн хүн бол Австралийн үндэсний их сургуулийн проффессор Donald Mathewson юм. Сунаж тогтсон хэлбэр бүхий сансарын хийн тархац олдсон тухай АНУ-ын одон орончдын 1972 онд бичсэн нэгэн өгүүлэл түүний анхаарлыг татжээ.

Тэрээр нэгэн орой их сургуулийн номын санд уг өгүүлийг уншиж суув. Өмнө нь Магелланы үүлсийг судлаж байсан түүнд шинээр олдсон сансарын хийн хэлбэр сонирхолтой санагдсан байна. Тэгээд ойролцоо байсан хувиар бүхий цаасыг авч хийн тархацыг гараар хуулан зурж үзтэл, сансарын хийн нэг үзүүрт Магелланы үүлс байрлаж байв. Тэдгээрийн хооронд ямар нэгэн холбоо байгаа юм биш биз гэсэн асуулт түүнд төрж, телескопоор судлаж үзтэл Магелланы үүлс сансарын хийн тархацтай байрлалын хувьд үнэхээр холбогдож байжээ.

Аварга хийн тархацын уртын хэмжээ 1 сая гэрлийн жилд хүрэх бөгөөд манай галактикийн диаметрээс даруй 10 дахин том ажээ. Мөн хийн нягт Магелланы үүлний орчим харьцангуй их бол эсрэг төгсгөлд сийрэг, хий хагас дугуйрсан хэлбэртэй байгаагаас тэдгээр нь тойрог хэлбэрээр хөдлөж байна гэсэн дүгнэлтэд хүрчээ. Магелланы үүлс, сансарын аварга хийн хамт манай галактикийг 2 сая гэрлийн жилийн урт бүхий радиусаар тойрон эргэлддэг байна. Нэг бүтэн тойрог хийхийн тулд 2-3 тэрбум жил зарцуулна.

Сар дэлхийг тойрон эргэдэгтэй адил зарим галактикууд ч бас нэгнээ тойрон эргэдэг ажээ. Тойрон эргэгч галактикийг дагуул галактик хэмээн нэрлэнэ. Donald Mathewson-ы судалгаанд үндэслэн Магелланы үүлсийг манай галактикийн дагуулд тооцох болжээ.

Гэвч үүнтэй зөрчилдөх өөр нэгэн шинэ таамаглалыг АНУ-ын одон оронч Roeland van der Marel 5 жилийн өмнө дэвшүүлжээ. Тэрээр Магелланы үүлсийн хурдыг нарийвчлан хэмжсэн байна. Хурдны хэмжилтээс түүний татах хүч, улмаар манай галактикийн жинг тодорхойлох боломжтой юм. Ажиглалтыг сансарын Хабл дурангийн тусламжтайгаар 4 жилийн турш хийжээ. Энэ нь Хабл дурангийн хүчин чадлын хязгаарт тулсан судалгаа байсан бөгөөд ердийн нөхцөлд 100 км зайнаас 1 мм-ийн хөдөлгөөнийг ажиглахтай зүйрлэж болно. Ийм хэмжээний хөдөлгөөнийг дэлхий дээрх телескопуудаар ажиглах боломжгүй юм. Дуранг өчүүхэн төдий эргүүлэх тохиолдолд гэрэл хүлээн авах толь хазайж, дүрсэнд гажилт үүсгэдэг байна.

Судалгаагаар хурдыг 378 км/с хэмээн тодорхойлжээ. Энэ нь өмнө тооцоолж байснаас 20% илүү хэмжээ бөгөөд Магелланы үүлсийн хувь тавиланг ихээхэн өөрчлөхөд хүргэнэ. Ийм хэмжээний хурдтай хөдлөх тохиолдолд тойрон эргэлдэх бус, манай галактикийн хажуугаар зөрөн өнгөрч байгаа хэмээн дүгнэхэд хүргэнэ. Өмнө нь манай галактикийг 5-6 удаа бүтэн тойроод байгаа хэмээн тооцогдож байсан Магелланы үүлс огторгуйн орон зайд аялах явцдаа манай галактикийн ойролцоо ирж, татах хүчний нөлөөгөөр бага зэрэг муруй траектор үүсгэн зөрөн өнгөрч байж болох юм.

Гэтэл Чилид байрлах Европын одон орон судлалын өмнөд төвийн эрдэмтэд 40 жилийн турш хийсэн ажиглалтын дүнд тулгуурлан Магелланы үүлсийн хурд тийм ч өндөр биш, өмнө тооцоолж байснаас зөрөхгүй учир манай галактикийг тойрон эргэж байгаа нь үнэн хэмээн дүгнэжээ. Юуны учир ийм эсрэг тэсрэг дүгнэлтүүд хийгдэх болов. Галактикийн өчүүхэн төдий хөдөлгөөнийг хэмжиж, хурдыг үнэн зөв тодорхойлно гэдэг нь маш төвөгтэй ажил юм. Хэмжилтийн үед хэт алсад байрлах хурц гэрэл бүхий галактик (Quasar) -уудыг харьцуулах баримжаа болгон ашиглах боловч галактикууд, одод тус бүр өөрийн бие даасан хөдөлгөөн хийх учир түүнийг тооцох засварлахад хүндрэлтэй байдаг байна.

Магелланы үүлсийн сонирхол татах өөр нэгэн ирээдүй нь манай галактиктай мөргөлдөх явдал юм. Манай галактикийг тойрон эргэлдэж байсан ч, зөрж өнгөрч байсан ч мөргөлдөх магадлал 100% гэж үзэж болно. Галактикуудын мөргөлдөөний шалтгаан нь Адагчуулганы мананцар байх боловч мөргөлдөөн хэмээх шууд утгаар ойлгох нь буруу юм. Тус галактик 4 тэрбум жилийн дараа манай галактикийг нэвтлэн гарна. Хэдэн 100 сая жилийн дараа хоорондын татах хүчний үйлчлэлээр буцан татагдаж өмнөхөөс эсрэг чиглэлд нэвтлэн гарна. Энэ маягаар 2-3 удаа нэг нэгнээ нэвтлэн гарсаны эцэст 6 тэрбум жилийн дараа нэгэн аварга том галактик болон нэгдэнэ.

Магелланы үүлс ч бас тэдгээрийн татах хүчний үйлчлэлийн нөлөөгөөр татагдан манай галактикийн нэгэн хэсэг болох юм. Галактикийн мөргөлдөөний үед нарны аймаг, дэлхийд хэрхэн нөлөөлөх нь сонирхол татна. Манай галактик олон тооны одыг агуулах боловч түүний нягт маш бага, зүйрлэвэл номхон далайд хөвж буй хоёр ширхэг тарвасны мөргөлдөх магадлалтай адил. Иймд галактикуудын мөргөлдөөний үед дэлхийд аюул учрахгүй гэж ойлгож болох боловч 5 тэрбум жилийн дараа манай нар шатаж дуусч, дэлхий болон ойролцоох бусад гаригуудын хамт мөхлөө угтах билээ.

Магелланы үүлсийн дараагийн нэгэн нууц нь түүний хэлбэр буюу насжилт юм. Манай галактик спирал хэлбэрийн галактикт тооцогддог. Анх төгс спирал хэлбэртэй гэж үзэж байсан бол сүүлийн үеийн судалгаагаар зуйван хэлбэртэй гэдгийг тогтоожээ. Галактикуудыг ангилах оролдлогыг америкийн одон оронч Эдвин Хабл анх хийсэн байдаг. Адагчуулганы мананцар түүний үүсгэсэн анхны ангиллуудын нэг болох спирал галактикт хамаарна. Үүнээс гадна жигд бус хэлбэртэй галактикууд байх бөгөөд Магелланы үүлс энэ ангилалд хамаарна. Галактикуудын хэлбэр нь тэдгээрийн насжилт болон орчлон ертөнцийн үүсэлтэй нягт холбогддог.

Чилийн нутагт байрлах Европын одон орны судалгааны төвд 7 дуран авай бий. Тэдгээрээс 2009 онд ашиглалтад орсон хамгийн сүүлийн үеийн Виста дурангийн тусламжтайгаар хийсэн ажиглалтаар Магелланы үүлсийн манай галактикд байдаггүй онцлог шинжийг тодорхойлжээ. Тэнд хэдэн сая одыг агуулах бөмбөлөг хэлбэрийн оддын бөөгнөрөлүүд байв. Манай галактикт 10 тэрбум жилээс илүү насжилт бүхий хөгшин одод элбэг байдаг бол Магелланы үүлс өтгөн хийгээр бүрхэгдсэн залуу оддыг агуулдаг байна. Оддын ийм бөөгнөрөл манай галактикт байдаггүй.

Sheffield их сургуулийн проффессор Paul Crowther Магелланы их үүлийн дунд байрлах Тарантула мананцарын нэгэн одыг 15 жилийн турш судлажээ. Хэдийгээр нэг од мэт харагдах боловч Чилид байрлах VLT дурангийн тусламжтайгаар хийсэн ажиглалтаар үүсэн бий болоод удаагүй залуу оддын бөөгнөрөл байгааг илрүүлсэн байна. Түүний төвд байрлах R136a1 одны гэрлийн спектрийг судлаж, өндөр температур бүхий гелийг агуулж байгааг 2010 онд тогтоожээ. Энэ нь уг од маш халуун болохыг илтгэх бөгөөд өмнө нь тооцоолж байгаагүй үр дүн байв.

R136a1 одны гэрэлтэлт нарнаас 10 сая дахин тод, одон орны түүхэнд өнөөдрийг хүртэл судлагдсан оддоос хамгийн тод нь байв. Мөн гадаргын температур 50 мянган градуст хүрдэг, жингийн хувьд ч нарнаас 300 дахин том аварга залуу од юм. Өмнө нь өнөөгийн орчлон ертөнцийн хамгийн том одод нарнаас 150 дахин хүнд байх ёстой гэж үзэж байсан бол энэ хязгаарыг 2 дахин давж байгаа хэрэг юм. Их тэсрэлтийн дараа галактикууд үүсэх үед иймэрхүү аварга залуу одод элбэг байсан бол олон тэрбум жилийн дараа ихэнх одод хөгширч өнөөгийн дүр төрхийг олжээ.

Харин Магелланы үүлс юуны учир залуу оддоор баялаг байгаа юм бол, дөнгөж саяхан үүсэн бий болсон шинэ галактик уу гэсэн асуулт гарна. Гэвч түүний үүсэл манай галактиктай адил 13 тэрбум орчим жилийн өмнөх цаг үед хамаарна. Харин бодит шалтгаан нь тодорхойгүй байгаа боловч энэ хугацаанд тус галактикт одод бараг үүсэн бий болсонгүй. Саяхнаас л гэв гэнэт нойрноос сэрсэн мэт залуу, аварга оддыг асар олноор "үйлдвэрлэж" эхэлжээ.

Галактикууд эхний шатанд маш бага нягттай хийн бөөгнөрлөөс үүсч, цаг хугацаа өнгөрөх тусам бага багаар томордог. Эхлээд тогтсон хэлбэр дүрсгүй байдаг бол 13 тэрбум орчим жилийн хугацаа өнгөрөхөд манай галактиктай адил зөв спирал хэлбэртэй болж хувирдаг. Харин Магелланы үүлсийг үүсгэсэн хий ямар нэгэн шалтгаанаар хангалттай бөөгнөрч, хэлбэржихгүй байсаар саяхнаас хэлбэр дүрсээ олж эхэлж байгаа хэмээн таамаглаж байна. Мөн Магелланы үүлстэй адил шинэ залуу одод бүхий галактик сүүлийн үеийн судалгааг оролцуулаад өнөөдрийг хүртэл бараг илрээгүй байгаа юм.

Магелланы их үүлний N11B мананцар, Бараан хэсэг нь хий болон тоосонцор. Тод гэрэлтэй хэсэгт одод үүсч байна. Хөх өнгөтэй нь хүчилтөрөгч.

NGC2074 кластер, цаад (дээд) хэсэгт шинэ залуу одод, наад хэсэгт хий болон тоосонцор байна, баруун талын бараан хэсэг ойролцоогоор 20 гэрлийн жилийн хэмжээтэй.

Магелланы бага үүлний NGC346 кластер, 100 сая од тэсрэх мэт нэгэн зэрэг үүсч байна.

NGC 602 кластерт ч бас шинэ одод үүсэн бий болж байна.

эх сурвалж, NHK

дэлгэрэнгүй

Хакерууд таны утасны камерийг нууцаар ашиглах боломжтой

Ухаалаг утас хэрэглэгчдэд таагүй мэдээ дуулгаж байна. Танд мэдэгдэлгүйгээр таны утасны камерыг ажиллуулан, танай орон байрны зургуудыг авах, тэр ч байтугай хувийн нууцад хамаарах мэдээллүүдийг урт гартнуудад илгээх боломжтой апликэшн програм бүтээгдсэн байна.

Гэхдээ яаран санаа зовох хэрэггүй юм. PlaiceRaider хэмээн нэрлэгдэх уг апликэшнийг АНУ-ын армийн хамгаалалт хариуцсан мэргэжилтнүүд, ирээдүйн кибер гэмт хэрэг хэрхэн хийгдэж болохыг үзүүлэх зорилгоор, туршилтын журмаар бүтээжээ. Уг апликэшний илгээсэн зургуудыг серверт байрлах програм хангамжаар хувирган 3D загвар бүтээх боломжтой юм байна.

Туршилтын хүрээнд 20 оролцогчийн ухаалаг утсанд PlaiceRaider апликэшнийг суулгаж, тэдний ажлын байрны нөхцөлд туршчээ. Апликэшн бүх оролцогчийн өрөөний дотоод байдлыг харуулсан зургуудыг судлаачдад илгээж, тэдгээрийн дундаас банкны чекийн дугаар зэрэг хувийн чанартай мэдээллүүдийг ч бага багаар амжилттай цуглуулж чадсан байна.

Апликэшн програм ямар нэгэн дуу чимээ гаргалгүйгээр утасны камерийг ажиллуулж, авсан зургуудыг тохиромжтой нөхцөл бүрдсэн үед илгээдэг байна. Мөн фокусгүй болон хэт бараан зэрэг шаардлагагүй дүрслэлийг автоматаар устгах, зургийн хамт цаг хугацаа, байрлал, зүг чигийн мэдээллийг илгээх чадвартай.

Зургуудаар үүсгэсэн өрөөний гурван хэмжээст загвараас тухайн орон байрны талаар нарийвчлан судлахаас гадна ханын календар дээрх тэмдэглэгээ, компьютерийн дэлгэц дээрх мэдээлэл, санхүүгийн бичиг баримт, банкны дэвтэрийн дугаар зэрэг хувийн мэдээлүүдийг ч таних боломжтой юм.

Туршилт хийсэн судлаачдын нэг Robert Templeman-ы хэлсэнээр апликэшнийг Андройд 2.3 систем бүхий ухаалаг утсанд зориулан бүтээсэн боловч iOS, Windows Phone системүүдэд тохирох хувилбарыг ч хялбар бүтээх боломжтой ажээ. Үүнээс гадна туршилт хийсэн судлаачид, ухаалаг утас үйлдвэрлэгчдэд зориулан төрөл бүрийн хамгаалалтын арга хэрэгслүүдийг санал болгож байна.

Үүнд утасны камерийг дуугүй ажиллуулах боломжийг хаах арга ч бас хамарч байгаа юм. Одоогийн байдлаар зарим үйлдвэрлэгч нар энэ аргыг хэрэгжүүлж эхлээд байгаа боловч дууг хаах боломжтой олон төрлийн ухаалаг утаснууд хууль бус болон ёс суртахуунд харшлах хэрэглээнд аль хэдийн ашиглагдсаар байгаа билээ.

Фото зургуудаас өрөөний 3D загварыг бүтээнэ

Өрөөний виртуал зургаас банкны чекийн дугаарыг ч мэдэж болно

Зургуудын нарийвчлал нь өрөөний дүрслэл бүтээх, обьектүүдийг ялгаж танихад хангалттай хүрэлцэнэ

эх сурвалж; mailonline

дэлгэрэнгүй

Тархинд цус харвах өвчний тухай (төгсгөл хэсэг)

Тархинд цус алдах хэлбэрийн цус харвалт (эхний хэсгийг энд дарж үзнэ үү) -ын эмчилгээний талаар Япон улсын Зүрх судасны эмгэг судлалын үндэсний төвийн тасгийн эрхлэгч Ихара Коожи зөвлөж байна. Цус алдах хэлбэр нь цус харвасан нийт өвчтнүүдийн 30%-д нь тохиолддог. Ийм хэлбэрийн цус харвалтын 70-90 хувь нь цусны өндөр даралтын нөлөөллөөс үүдэлтэй юм. Япон зэрэг хөгжингүй орнуудад цусны даралт ихсэх өвчинтэй эрчимтэй тэмцэж байгаагаас цус алдах төрлийн цус харвалтын тохиолдол жил ирэх тусам буурсаар байна.

Цус алдалт буюу 2-р хэлбэрийн цус харвалтын үеийн эмчилгээ

Ерөнхий тохиолдолд цус харвалтаас хойших 1 цагийн хугацаанд тархины цус алдалт аяндаа зогсох нь элбэг байдаг. Мөн зарим тохиолдолд 6 цаг хүртэлх хугацаагаар цус алдалт үргэлжлэн явагддаг. Иймд цус алдалтыг цаг алдалгүйгээр зогсоох шаардлагатай байдаг байна. Мөн дахин цус алдалт явагдахаас сэргийлэх зорилгоор өвчтний цусны даралтыг тогтмол хэмжээнд барих ёстой. Энэ төрлийн цус алдалтын үед цусны бөөгнөрлийг хянаж, саажилтаас сэргийлэх эмчилгээ голлон хийгдэнэ.

Мэс заслын эмчилгээ хийхээс аль болох зайлсхийдэг боловч өвчтнүүдийн 30 орчим хувьд нь цус алдалд нэмэгдэж мэс засал хийхээс өөр аргагүйд хүрдэг байна. Үүнд хоёр төрлийн мэс засал хийгдэх бөгөөд эхнийх нь гавлын ясыг нээж цусны бөөгнөрөл (Hematoma буюу цусан бундуу)-ийг авдаг. Дараагийнх нь гавлын ясны 2 хэсэгт жижиг хэмжээний нүх гаргаж түүгээр цусны бөөгнөрлийг соруулж авах мэс засал хийнэ. Аль төрлийн мэс засал хийхийг өвчтөний нас, зүрх, дотоод эрхтэн, биеийн эрүүл мэндийн байдлаас хамааруулан сонгодог.

Цус харвалтын 3-р хэлбэр буюу тархины гадарга дагуух цус алдалтын үеийн эмчилгээ

3-р төрлийн цус харвалт нь 100% тархины судасны хатуурлаас үүдэлтэй юм. Тархины салбарласан судасны хана бөмбөлөг хэлбэрээр тэлж, дараа нь хагарсанаас цус алдалт явагддаг. Мөн цус алдалт маш бага хэмжээтэй, бөмбөлөгийн хэмжээ аяндаа багасах тохиолдолд байдаг боловч цус алдалт дахин явагдаж амь насанд ч эрсдэл учруулах магадлал өндөр учир зайлшгүй мэс заслын эмчилгээг хийлгэх шаардлагатай байдаг байна.

Жишээ; Өвчтөн А, 59 настай, эрэгтэй. Нэгэн өглөө утсаар ярьж байх үедээ гэв гэнэт толгойн хүчтэй өвдөлтийг мэдэрч, ухаан алдан унажээ. 30 минутын хугацаанд эмнэлэгт хүргэгдсэн байна. Цус харвалтаас хойш 50 минутын дотор компьютер томографын шинжилгээ хийж, 2 цагийн дотор цус алдаж байгаа хэсэг болон хэмжээг катетерийн шинжилгээгээр тодорхойлжээ. 4 цагийн дараа мэс засалд орсон бол 2 долоо хоногийн дараа тархины даралтыг бууруулах зэргээр бүх биеийн эрүүл мэндийн байдлыг хэвийн хэмжээнд хүргэсэн байна. 44 хоногийн дараа эмчилгээ дуусч эмнэлгээс гарчээ.

Тархины судас бөмбөлөг хэлбэрээр тэлж, улмаар хагарч цус алдсан ч 6 цагийн дотор дахин шинээр бөмбөлөг үүсэх магадлал өндөр байдаг. Иймд катетерийн шинжилгээний дараа өвчтний гэр бүлийн хүмүүс 2 төрлийн мэс заслын эмчилгээний аль нэгийг сонгох шаардлага тулгарна. Эхнийх нь гавлын ясыг нээж судасны бөмбөлөгийн угийг зориулалтын хавчуураар хавчиж, цус алдалтыг зогсоох мэс засал (開頭クリッピング術 ) юм. Энэ мэс засал нь өвчтөний биед зовиур ихтэй, эдгэрэлтэд хугацаа шаардагдах боловч бөмбөлөг дахин томрохоос найдвартай сэргийлдэг байна.

Дараагийнх нь хөлийн судсаар катетер оруулан, түүний тусламжтайгаар төмөр ороомгийг судасны бөмбөлөгт байрлуулж, бөглөх мэс засал (コイル塞栓術 ) юм. Энэ нь өвчтний биед бараг зовиур үүсгэхгүй боловч байнгийн хяналтад байхыг шаарддаг. Цөөн тохиолдолд дахин бөмбөлөг үүсч цус алдалт явагдах магадлалтай юм. Мэс заслын аль төрлийг сонгоход мөн адил өвчтөний нас, дотоод эрхтэнүүд болон биеийн эрүүл мэндийн байдлыг харгалзан үзэх шаардлагатай байдаг байна.

Гадны төмөрлөг биетийг хүний тархинд байрлуулах нь аюул эрсдэлтэй мэтээр зарим хүмүүст төсөөлөгддөг. Гэвч эдгээр нь ямар ч аюулгүй юм. Төмөр хавчуурыг титанаар, ороомгийг цагаан алтаар тус тус хийдэг учир харшил үүсгэх зэргээр хүний биед сөрөг нөлөө үзүүлдэггүй бөгөөд ямар ч удаан хугацаанд аюулгүй байдлаа хадгалж чаддаг байна. Тархины гадарга дагуу цус алдах үед хийгдсэн мэс заслын дараа 2 долоо хоногийн хугацаанд тархины цусан хангамжинд өөрчлөлт гарч, дахин цус харвалт явагдах эрсдэл маш бага хэмжээгээр үлдэх учир эмчийн хяналтад байх шаардлагатай. Энэ хугацаа нь мөн мэс засал үр дүнтэй болсон эсэхийг баталгаажуулах хугацаа юм. 

Цус харвалтын дараах нөхөн сэргээх эмчилгээ болон сэргээн засалт

Энэ удаад Япон улсын Зүрх судасны эмгэг судлалын үндэсний төвийн эмч Үэхара Тошиюки зөвлөж байна. Эмчилгээний дараа өвчтөний биед цус харвалтын сөрөг үр дагавар үлдэх тохиолдолд элбэг байдаг ч нөхөн сэргээх эмчилгээг сайн хийвэл тодорхой хэмжээгээр багасгаж болдог. Сөрөг үр дагаваруудад биеийн аль нэг хэсгийн хөдөлгөөний саажилт, мэдрэхүйн хомсдол, хэл яриа болон бусдын яриаг ойлгох чадварт бэрхшээл үүсзэрэг орно.

Хамгийн элбэг тохиолддог нь биеийн аль нэг талын саажилт буюу хөдөлгөөний хомсдол юм. Зарим хүмүүс хөнгөн зүйлийг атгаж, өргөж чаддаг бол зарим хүний гар огт хөдөлгөөнгүй болох зэргээр шинж тэмдэгүүд янз бүрээр илэрдэг. Сэргээн засалтад гар, хөлийг хөдөлгөх, булчинг суллаж агшаах, иллэг, бусад төрлийн дасгал хөдөлгөөнүүд хамаарна. Хэл ярианы бэрхшээл үүсэн тохиолдолд ярих дасгал хийх шардлагатай. Нөхөн сэргээх эмчилгээ болон сэргээн засалтыг 3 хэсэгт хувааж авч үздэг.

1. Яаралтай нөхөн сэргээх эмчилгээ
Нөхөн сэргээх эмчилгээг мэс заслын дараагаас шууд эхлүүлэх шаардлагатай. Ингээгүй тохиолдолд булчингууд богино хугацаанд хатингиршиж, үе мөч хатуурах байдалд хүрдэг. Мөн нэг удаа үйл ажиллагаа нь алдагдсан булчинг сэргээхийн тулд маш урт хугацаа шаарддаг байна. Тухайлбал ажиллагаа нь нэг өдрийн хугацаагаар алдагдсан булчинг сэргээхэд 7 хоног зарцуулах шаардлагатай гэгддэг байна. Иймд булчингийн дасгал хөдөлгөөн, иллэг хийх зэрэг нөхөн сэргээх эмчилгээг мэс заслын дараагаас дунджаар 1 сарын турш үргэлжлүүлэн хийх шаардлагатай байдаг.

2.  Дунд хугацааны сэргээн засалт
Өвчтөн тус бүрийн онцлог бий боловч ерөнхий тохиолдолд ихэвчлэн 6 сар хүртэл хугацаагаар сэргээн засалтыг үргэлжлүүлэн хийх тохиолдолд эд эрхтэний алдагдсан үйл ажиллагаа тодорхой хэмжээгээр сэргэх чадвартай байдаг байна. Иймд сэргээн засалтыг 6 сарын хугацаагаар үргэлжлүүлэн хийх шаардлагатай. Боломжтой бол сэргээн засах үйлчилгээ үзүүлдэг эмнэлэг, сувилалын байгууллагаар хийлгэх нь илүү үр дүнтэй байдаг.

3. Урт хугацааны буюу өдөр тутмын сэргэн засалт.
Цус харвалтаас хойш 6 сарын дараагаас эд эрхтэний үйл ажиллагаа өмнөхөөс илүү сэргэх боломжгүй болдог. Гэхдээ дасгал сургуулилтыг зогсоовол булчингууд эргэн хатингарших аюултай. Иймд сэргээн засалтыг өдөр тутам тогтмол хийж хэвших шаардлагатай.

эх сурвалж, NHK

дэлгэрэнгүй